Verhalen, Groep 3-4
In deze leeftijdsgroep wordt de interesse in verhalen versterkt doordat leerlingen leren lezen en schrijven. We zoomen in op een eenvoudige versie van het sprookje De kikkerkoning. Wat maakt dit verhaal een sprookje? De leerlingen verkennen typische elementen in sprookjes en voeren een eenvoudig filosofisch gesprek. Ze luisteren naar een hervertelling. De leerlingen verkennen de ´levenslessen´ die in het verhaal verwerkt zijn, zoals “voor wat, hoort wat” en “doen wat je beloofd hebt”. Hoe ga je om met goed en kwaad en hoe wil je dat anderen dat doen? De leerlingen luisteren naar het moderne sprookje De kikkerbilletjes van de koning en tot slot bedenken ze zelf een verhaal met sprookjesachtige elementen.
1. Informatie voor de leerkracht
Welkom!
Je gaat in de klas werken met het lesmateriaal van Cultuuronderwijs op zijn Haags. Voor je aan de slag gaat leggen we je uit hoe je dit project tot een succes kunt maken.
Samen ontdekken
Onze cultuurlessen zijn gebaseerd op de didactiek van procesmatig werken, de leerlingen doorlopen hierbij een creatief proces. Zij worden zich bewuster van zichzelf, hun omgeving en ontdekken op een speelse manier hun creatieve vermogen. Met als kern dat je als leerkracht samen met de leerlingen beleeft, beschouwt, verbeeldt, bedenkt en maakt.
Houdingsdoelen
Bij de introductie, oriëntatie en opdrachten worden kennisdoelen en vaardigheidsdoelen benoemd. Onderstaande houdingsdoelen gelden in het algemeen:
Tips en aanbevelingen
Over dit project
In de introductie en oriëntatiefase zoomen we in op een eenvoudige versie van het sprookje De kikkerkoning. Wat maakt dit verhaal een sprookje? De leerlingen verkennen typische elementen in sprookjes en voeren een eenvoudig filosofisch gesprek.
In opdracht 1 luisteren de leerlingen naar een hervertelling van het sprookje De kikkerkoning. Ze verkennen de ´levenslessen´ die in het verhaal verwerkt zijn, zoals “voor wat, hoort wat” en “doen wat je beloofd hebt”. Sprookjes zijn ook een spiegel voor jezelf. Hoe ga ik om met goed en kwaad en hoe wil ik dat anderen dat doen?
In opdracht 2 luisteren de leerlingen naar het sprookje De kikkerbilletjes van de koning. Schrijfster Janneke Schotveld heeft in dit moderne sprookje niet alleen algemene levenslessen verwerkt, maar ook een aanklacht tegen de intensieve veeteelt.
In opdracht 3 verdiepen de leerlingen zich in de dieren die vaak in sprookjes voorkomen: ze praten! Een gedicht van Edward van de Vendel laat juist zien dat mensen en dieren elkaar niet kunnen verstaan. De leerlingen bedenken vervolgens een verhaal met typische sprookjeselementen naar analogie van de sprookjes die ze in de vorige lessen gehoord hebben en verwerken die in een serie schilderijen.
Taalonderwijs
Wil je woorden uit dit project koppelen aan taalonderwijs? Raadpleeg dan de begrippenlijst.
2. Introductie
|
Kennisdoel |
De leerling weet dat er verhalen bestaan die ´sprookjes´ genoemd worden. |
|
Vaardigheidsdoel |
De leerling kan kort navertellen wat hij net heeft gezien (een trailer). |
Benodigdheden
Vertel dat jullie de komende periode aan de slag gaan met enkele sprookjes.
Lees nu het verhaal De kikkerkoning” voor uit het boek De bekendste sprookjes voor kleuters van Vivian den Hollander (blz. 34-40).
Opmerking: leg geen nadruk op ´voor kleuters´ in de boektitel; we hebben dit boek gekozen omdat je dan eerst een korte eenvoudige versie kunt voorlezen. In de volgende lessen komt hetzelfde sprookje terug, maar dan in een langere versie en in een bewerking.
3. Oriëntatie
|
Kennisdoelen |
De leerling weet wat enkele kenmerken van sprookjes zijn. |
|
Vaardigheidsdoelen |
De leerling kan spontaan en vrij redeneren en argumenteren naar aanleiding van eenvoudige filosofische vragen. |
Benodigdheden
Het filosofisch gesprek
Voer naar aanleiding van de introductie een filosofisch gesprek. Stel hierbij (een aantal van) onderstaande vragen:
Vraag/vertel: “Wisten jullie dat sprookjes vroeger niet in boeken stonden, maar alleen maar werden verteld?”
Vraag:
Tip: Lees als achtergrondinformatie de inleiding van Jacques Vriens in het boek Grootmoeders grote oren…, bladzijde 7 en 8.
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
4. Opdracht 1: De kikkerkoning
In opdracht 1 luisteren de leerlingen naar een hervertelling van het sprookje De kikkerkoning. Ze verkennen de ´levenslessen´ die in het verhaal verwerkt zijn en daarmee ook de kenmerken van sprookjes. Sprookjes zijn dan ook een spiegel voor jezelf. Hoe ga ik om met goed en kwaad en hoe wil ik dat anderen dat doen?
|
Kennisdoelen |
De leerling:
|
|
Vaardigheidsdoelen |
De leerling:
|
Benodigdheden
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren.
Volg onderstaande stappen.
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
De leerlingen gaan nu de twee versies van De kikkerkoning met elkaar vergelijken: die uit het boek De bekendste sprookjes voor kleuters en die uit Grootmoeders grote oren.
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Als iedereen een wens heeft opgeschreven, laat je de leerlingen door elkaar lopen. Op jouw teken moeten er tweetallen gevormd worden. Ieder vertelt wat zijn wens is, de ander antwoordt dan: “Dat is goed, maar dan moet jij voor mij …”. Wissel enkele keren zodat de leerlingen ongeveer drie keer een tweetal hebben gevormd.
Bespreek de opdracht na door telkens een leerling deze vragen te stellen:
Optie extra activiteit:
Vertel dat het sprookje natuurlijk ook iets zegt over verwende kinderen. De prinses wilde een gouden bal, een pop die kan plassen, lopen en praten, een koets die getrokken wordt door tamme leeuwen…
Laat de leerlingen een ´gekker dan gek-cadeau´ bedenken en dit tekenen of knutselen.
Hang de werkjes op en bespreek ze klassikaal:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
5. Opdracht 2: Kikkerbilletjes
In opdracht 2 luisteren de leerlingen naar het sprookje De kikkerbilletjes van de koning. Schrijfster Janneke Schotveld heeft in dit moderne sprookje niet alleen algemene levenslessen verwerkt, maar ook een aanklacht tegen de intensieve veeteelt. In de opdracht blijven we echter dicht bij de magische elementen in het verhaal.
|
Kennisdoel |
De leerling:
|
|
Vaardigheidsdoelen |
De leerling:
|
Benodigdheden
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren.
Doorloop onderstaande stappen.
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
De leerlingen gaan nu de versies van De kikkerkoning uit het boek Grootmoeders grote oren vergelijken met de versie van Janneke Schotveld: De kikkerbilletjes van de koning.
Vraag wat in beide versies hetzelfde is.
Je begint natuurlijk met het begin en het eind. “ Er was eens…”, wat was er in het ene verhaal en wat in het andere?
Vervolgens vraag je naar het slot: “En ze leefden nog lang en gelukkig.” Wie leefden er lang en gelukkig in het verhaal van de kikkerbilletjes? En wie in het andere verhaal?
Welke overeenkomsten en verschillen hebben de leerlingen nog meer opgemerkt?
Optie voor groep 4
Vertel dat het sprookje van de Kikkerkoning je probeert te vertellen dat je moet doen wat je beloofd hebt. Maar wat is de boodschap die Janneke Schotveld in haar moderne sprookje heeft verstopt?
Laat daartoe deze foto zien op het digibord.
Stel onderstaande vragen:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Lees nog eens de volgende zin voor: “Morgen, mijn lief kikkertje, ben je groot genoeg om een kijkje te nemen in mijn kikkerbilletjeskelder!”
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
6. Opdracht 3: Er was eens…
In opdracht 3 verdiepen de leerlingen zich in de dieren die vaak in sprookjes voorkomen: ze praten! Het gedicht van Edward van de Vendel laat juist zien dat mensen en dieren elkaar niet kunnen verstaan. De leerlingen bedenken vervolgens een sprookjestoneelstuk naar analogie van de sprookjes die ze in de vorige lessen gehoord hebben en verwerken daar typische sprookjeselementen in.
|
Kennisdoelen |
De leerling:
|
|
Vaardigheidsdoelen |
De leerling:
|
Benodigdheden
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren.
Vertel (weer) dat sprookjes steeds opnieuw worden (her)verteld en vaak ook worden verfilmd of gespeeld, denk maar aan de trailer van de musical Doornroosje uit de introductieles. Bert en Ernie spelen het sprookje ook, .
Merk op dat Ernie de rol van de kikker speelt – hij is eigenlijk ook meteen Kermit, dat is ook al een kikker die praat. In sprookjes en verhalen zitten vaak dieren die praten. Maar dieren kunnen toch helemaal niet praten?
Lees het gedicht Vis van Edward van de Vendel voor.
Vraag de leerlingen eerst vrij te reageren op het gedicht. Spits de vragen daarna verder toe:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Vertel dat je met de klas nu een nieuw sprookje gaat bedenken en dat je in het nieuwe sprookje dingen gaat stoppen die altijd of heel vaak in sprookjes voorkomen. Ieder groepje bedenkt een stukje van het sprookje. Met de hele klas bedenk je eerst de grote lijn. Schrijf tijdens het brainstormen steekwoorden op het bord, naast de nummers van de groepjes.
Opmerking: zorg dat er ongeveer twee tot drie kinderen in een groepje zitten. Heb je minder dan dertig leerlingen, schrap of combineer dan scènes (bijv. 5 en 6 of 9 en 10).
Deel nu grote poster/schildervellen uit (A1-formaat) en geef de groepjes verf en kwasten. Ieder groepje schildert nu hun scène en bedenkt verder het verhaal bij hun plaat.
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Hang de schilderijen op en laat de groepjes één voor één hun verhaal erbij vertellen.
Laat de kinderen in de nabespreking nog een keer recapituleren waarom het hier om een sprookje gaat:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Jouw schakel voor kunst en cultuur op school en in de vrije tijd