“Je moet 28 soorten handbewegingen kunnen maken”: muziek- en dansdocent Sitrawatie Bonoo vertelt over Indiase dans en zang

Wat maakt Indiase dans en zang zo bijzonder? Waarom is het belangrijk dat dit overgedragen wordt aan de volgende generatie? Sitrawatie Bonoo doceert klassieke Indiase dans en zang op haar muziekschool Sri Vinayaka in Den Haag. In dit interview vertelt ze meer over deze eeuwenoude kunstvormen. 

Kun je meer vertellen over jouw school? 

“Mijn dansschool heet Sri Vinayaka en is in Den haag gevestigd sinds 1987. Wat er uniek aan is, is dat ik puur klassieke Indiase dans doceer. Dus heel intensief en volgens de oude klassieke methodes. En het is wat taaier, maar het geeft wel meer resultaat. Een ander soort resultaat. Het is niet gericht op entertainment, maar op verdieping. En doordat je die verdieping krijgt, word je er goed in. Want het is een zeer gelaagde, complexe dansvorm. En in mijn dansschool sta ik voor de authenticiteit ervan. Ik wil geen concessies hierin doen. Ik wil dat ze weten hoe moeilijk het is. En van daaruit verder gaan naar het zich eigen maken en het presenteren alsof het niet moeilijk is.” 

Wat maakt Indiase zang zo bijzonder? 

“Zang in India is groots. Er zijn zelfs verschillende klassieke zangstijlen (en dansstijlen). In het noorden hebben ze Khayal, in het zuiden hebben ze de Carnatische muziek. Wat ik doceer is voornamelijk de Noord-Indiaanse klassieke muziek, want daar ben ik in geschoold. Wat het bijzonder maakt, is de complexiteit. De interactie met de musici, dus de begeleiding, de tabla, de ritmes, de cyclus van het ritme. En dat alles bij elkaar, met de raga’s, dat is een systeem van melodieën. Het is een hele klassieke zangkunst. Dat maakt het zo bijzonder. En het is een onderdeel van je cultuuropvoeding, van je educatie, als je de zang leert.” 

Wat is voor jou het meest bijzonder in het lesgeven en het voorbereiden op optredens? 

“Het meest bijzondere bij de voorbereiding van een voorstelling is de leerlingen naar een hoger niveau tillen. Dus uit hun lethargie wakker maken. Ze moeten echt gaan presteren en ze moeten een podiumpersoonlijkheid gaan creëren. Dat is extra, naast het trainen van de stappen en het ritme. Het moet een compleet geheel worden. En een heleboel leerlingen zeggen aanvankelijk: ‘dat kan ik niet’ of ‘ik durf het niet’. En uiteindelijk presteren ze gewoon goed. Ik stimuleer ze ook om heel veel op te treden, want daar leer je het van. Hun danspersoonlijkheid groeit en hun ervaring. Dat vind ik er leuk aan. Ik probeer de esthetiek van de muziek en dans mee te geven aan de leerlingen en het publiek.” 

Wat is de belangrijkste waarde die je je studenten wil meegeven?  

“De waarde die ik mijn studenten wil meegeven is devotie. Niet alleen aan de dans. De dans vraagt van jou dingen. Het vraagt om discipline. Het vraagt om te oefenen. Het vraagt om je erin te verdiepen. Het vraagt om hele fijne nuances te bestuderen en uit te voeren. Bijvoorbeeld met je ogen, of met je wenkbrauwen, of met je vingers. Je moet 28 soorten handbewegingen kunnen maken. Je moet het ritme met je voeten doen. Je moet de juiste houdingen aannemen. Je moet de verhalen kennen. Het is dus een heel complexe dansvorm. Dat is een hele uitdaging.” 

Waarom is het belangrijk om deze klassieke zang- en dansvormen door te geven aan de volgende generatie?  

“De klassieke dansvormen en zangvormen zijn al eeuwenoud. En het moet niet hier ophouden, vind ik. Het is net een boom met enorme wortels. En we moeten dat niet vergeten. Die enorme wortels moeten we blijven koesteren, anders droogt het op. De bron gaat opdrogen.  

Er zijn maar een paar mensen die daar oog voor hebben. Ik ben er één van. We moeten onze bron niet verwaarlozen. We moeten het bestuderen en we moeten het levendig houden. We moeten het overdragen aan de volgende generatie. Anders kunnen zij niet verder. 

Wat ze ermee doen, moet ze zelf weten, maar ik geef het in ieder geval mee. En vaak ga je er niet gelijk iets mee doen. Maar juist op een latere leeftijd denk je: het is wel fijn dat ik dat geleerd heb. Soms denk ik ook nog weleens: ik had nog zoveel willen vragen aan mijn goeroe. Die is al overleden. Dus ik probeer echt een doorgeefluik te zijn. Ik ben een bruggenbouwer in de kunstoverdracht tussen India en Nederland.”

Verder lezen: 

• Ontdek meer over Sitrawatie’s muziekschool Sri Vinayaka. 

• Benieuwd hoe het is om te leren van Sitrawatie en wat leerlingen uit de muzieklessen halen? Lees het interview met Meenakshi, een van haar zangleerlingen. 

• Interesse in India? The Gandhi Centre is je go-to place! Ontdek de mogelijkheden in het interview met Krish Gupta, de directeur van The Gandhi Centre. 

Fotografie: The Gandhi Centre & Iftegaar Joemanbaks.