Den Haag noemt zich de ‘internationale stad van vrede en recht’ en daar mogen de leerlingen best trots op zijn. Een warm welkom voor vluchtelingen hoort daarbij. Ze onderzoeken kunst over vluchtelingen en schrijven een verhaal over dit onderwerp. In de tweede opdracht maken ze een digitaal welkomstpakket voor vluchtelingen. Dit is geen vrijblijvende opdracht: de gemeente moet in een ‘pitch’ overtuigd worden. De pakketten worden vervolgens online gepubliceerd. Als laatste opdracht worden de leerlingen uitgedaagd om hun eigen visie te geven. Wat vinden zij nu eigenlijk zelf van de vluchtelingenopvang? Ook hier maken ze een (digitale) presentatie van.
Welkom! Je gaat in de klas werken met het lesmateriaal van Cultuuronderwijs op zijn Haags. Voor je aan de slag gaat leggen we je uit hoe je dit project tot een succes kunt maken.
Samen ontdekken Onze cultuurlessen zijn gebaseerd op de didactiek van procesmatig werken, de leerlingen doorlopen hierbij een creatief proces. Zij worden zich bewuster van zichzelf, hun omgeving en ontdekken op een speelse manier hun creatieve vermogen. Met als kern dat je als leerkracht samen met de leerlingen beleeft, beschouwt, verbeeldt, bedenkt en maakt.
Houdingsdoelen Bij de introductie, oriëntatie en opdrachten worden kennisdoelen en vaardigheidsdoelen benoemd. Onderstaande houdingsdoelen gelden in het algemeen:
De leerling toont zich nieuwsgierig en proactief.
De leerling kan positief-kritisch reflecteren op eigen werk en op dat van anderen.
Overleg en deel je plannen met de icc’er of je cultuurcoach.
Wij adviseren je het hele project van tevoren door te lezen om je goed voor te bereiden en de mogelijkheden te ontdekken die het project biedt.
Je kunt het lesmateriaal ook downloaden en printen. Gebruik het smartboard voor het beeldmateriaal.
Als richtlijn adviseren wij voor het doorlopen van het creatief proces in het hele project, zes tot acht lesmomenten in te plannen. Alle projecten hebben een introductie, oriëntatie en drie opdrachten. Je kunt ervoor kiezen het lesmateriaal aan te passen naar eigen wensen.
Iedere opdracht heeft dezelfde opbouw: onderzoeken, uitvoeren en presenteren. De reflectievragen kunnen tijdens en na iedere fase van het creatief proces met de individuele leerling of de hele groep besproken worden.
Nodig eens een Kunstenaar in de klas uit. Die kan levendig en beeldend over het beroep vertellen dat past bij dit project. Het gerelateerde aanbod bij dit project vind je op onze site.
Een bezoek aan een voorstelling, tentoonstelling of vaste collectie in een Haagse culturele instelling is ook van grote meerwaarde. Zie VONK voor het actuele aanbod.
Bedenk ook van tevoren bij welke onderdelen je ouders kunt of wilt inschakelen. Het project gaat meer leven als er ook buiten de klas aandacht voor is.
Maak foto’s of filmpjes van de diverse presentatiemomenten en deel deze via de schoolwebsite, klassenapp of andere kanalen.
Project specifieke informatie
Over dit project In deze lessenserie van de leerlijn Mediacultuur met de titel Welkom in Den Haag gaan de leerlingen op reis. Niet in de letterlijke zin van het woord, maar ze verplaatsen zich in het leven en de ervaringen van een vluchteling. Den Haag noemt zich de ‘Europese stad van recht en vrede’. Humanity House speelt een belangrijke rol in dit project. Velen zijn op de vlucht vanuit hun eigen land. Het is dan fijn om ergens welkom geheten te worden.
Doelen Er worden twee hoofddoelen geformuleerd die specifiek zijn voor het hele project. De doelen zijn op het gebied van kennis en vaardigheden. Aan het eind van het project worden deze doelen met behulp van de succescriteria geëvalueerd op het gebied van zelfregulering: de leerling kijkt terug en blikt vooruit.
Reflecteren De reflectievragen bij de verschillende fases van het creatief proces kunnen tijdens en na iedere fase met de individuele leerling of de hele groep besproken worden. Zie ook de hand-out: Rollen van de leerkracht.
Algemene benodigdheden Maak gedurende het hele project gebruik van de volgende ruimtes en materialen:
klaslokaal of speellokaal
muziekinstallatie en/of digibord
digitaal foto- en filmtoestel
(kleuren)printer
computer met internetverbinding
smartphones of tablets
Begrippenlijst Nederlandse taal
Vaktaal
Algemene woorden
Werkwoorden
het fragment de beeldtaal maatschappijkritisch begrijpend kijken de ervaringstour de pitch de vormgeving het medium, de media de ervaringstour de digitale nieuwsbrief de pitch de cultuur het werkplan de doelgroep de bruikbaarheid de aantrekkelijkheid de beeldvorming de sfeer de boodschap
de vluchteling de vluchtelingenproblematiek de ervaringsdeskundige controversieel het standpunt de taalbarrière de propaganda dierbaar waardevol het onderkomen de processie het effect het aspect de gelukzoeker aansluitend in hoeverre de visie de instantie de formaliteit de invloed de bijstand illegaa
De leerling legt uit hoe je met beeld zonder taal kunt communiceren.
Hoofddoel vaardigheid
De leerling beschrijft en verbeeldt verschillende visies op het onderwerp vluchten en stelt een beeldend digitaal informatiepakket voor nieuwkomers in Den Haag samen.
Benodigdheden
beeldmateriaal: zie bronnen
schrijfgerei
Aan de slag in de klas
Introduceer het thema op een van de volgende manieren:
Bekijk en bespreek de volgende teksten op het digibord: こんにちは、私の名前はジョンと私はハーグに住んでいます Vraag de leerlingen wat hier staat. Het is Japans.
Russisch: Здравствуйте, меня зовут Джон и я живу в Гааге
Koerdisch: Merheba, navê min John e û ez li Lahay dijîn
Kroatisch: Pozdrav, moje ime je Ivan i ja živim u Haagu
Frans: Bonjour, je m’appelle John et j’habite à La Haye
Gebruik Google Translate om de uitspraak van de eerste zin te beluisteren. Doe dat vervolgens ook voor de andere talen. Vertaal de zin als laatste in het Engels en dan in het Nederlands. Bespreek met de leerlingen de waarde van taal; als je er niets van begrijpt kun je niet communiceren.
Bespreek met de leerlingen hoe het zou zijn als je door onze stad loopt en je geen Nederlands spreekt of kan lezen. Welke problemen kom je dan tegen?
In Den Haag wonen veel mensen die van oorsprong niet uit Nederland komen en dus de taal (in eerste instantie) niet spreken en lezen. Denk aan expats, migranten en vluchtelingen. Bekijk en bespreek een fragment van het Jeugdjournaal over kinderen die gevlucht zijn. Bijvoorbeeld:
Welke problemen komen ze tegen? Welke problemen hebben ze niet meer?
Ken je ze zelf vluchtelingen (of zijn leerlingen zelf vluchteling)?
In de media wordt een bepaald beeld geschetst over vluchtelingen. Onderzoek met de leerlingen het beeld dat de leerlingen via de media tot zich krijgen en vergelijk dit met het verhaal van een ervaringsdeskundige. Schakel hierbij ouders of Vluchtelingenwerk in. Misschien zijn er op school vluchtelingkinderen, of zijn er ouders met een vluchtelingenachtergrond, of is er iemand anders in de omgeving die uit eigen ervaring kan vertellen hoe het is om vluchteling te zijn.
3. Oriëntatie
Benodigdheden
beeldmateriaal: zie bronnen
scharen
tijdschriften om uit te knippen
zachte kleurpotloden
grijze tekenpotloden
pastelkrijt
zachte waskrijtjes (of Pandakrijt)
lijm voor papier: behangerslijm in een pot met deksel + lijmkwast
stiften
A3- en A2-tekenpapier (niet te dun)
Aan de slag in de klas
Doorloop de vaste oriëntatie-onderdelen: het filosofisch gesprek en het uitvoeren van de eerste opdracht.
Het filosofisch gesprek Voer naar aanleiding van de introductie een filosofisch gesprek. Stel hierbij (een aantal van) onderstaande vragen:
Wanneer is iets waardevol voor iemand?
Is iets waardevol als er maar één van is?
Is iets waardevol als het oud is?
Wordt iets waardevoller naarmate het ouder wordt? Of juist minder waardevol?
Is iets waardevol als het een speciale betekenis voor iemand heeft?
Waaruit bestaat dan die waarde? Is dat een gevoel, of iets anders?
Is iets dat waardevol hetzelfde of iets anders als iets dat dierbaar is?
Kan iets dat niet waardevol is dierbaar zijn?
Als je iets dat je dierbaar is kwijtraakt, kun je het dan vervangen door iets nieuws?
Stel dat je iets dat je dierbaar is kwijtraakt, maar je herinnert je het nog heel goed. Is de herinnering net zo dierbaar?
Kan een herinnering ook waardevol zijn?
Wat is de waarde van iets dierbaars? Of heeft iets dierbaars geen waarde?
Verdiep je met de volgende stappen verder in het thema:
Bespreek met de leerlingen het volgende: Als je de taal van een land niet beheerst, is het lastig communiceren. Met tekenen en beeldtaal (foto’s, film, schilderijen) is communiceren altijd mogelijk. Verdeel de groep in duo’s en geef de leerlingen opdracht ‘boodschappen te doen’ zonder taal te gebruiken. Stel een lijstje samen van mogelijke boodschappen die de leerlingen door middel van een tekeningetje aan elkaar duidelijk moeten maken.
Tekenen blijkt ook een manier te zijn om ervaringen te verwerken. Bekijk en bespreek een aantal tekeningen van jonge vluchtelingen. Google bijvoorbeeld op ‘tekening vluchteling’. Welk verhaal wordt er verteld?
Bekijk en bespreek een aantal voorbeelden van werk van kunstenaars die vluchtelingen en asielzoekers als onderwerp voor hun kunst hebben. Bespreek welke aspecten ze van de vluchtelingen in beeld brengen: het thuisland, de route, het tijdelijke onderkomen, etc.
William Kentridge: Grote processies op muren geprojecteerd; mensen die huis en haard verlaten en op zoek gaan naar een beter bestaan.
Sommige kunstenaars leveren kritiek op hoe er met vluchtelingen wordt omgegaan. Bekijk en bespreek het werk van bijvoorbeeld de kunstenaar Banksy. Banksy vergelijkt in dit werk de mensenwereld met de dierenwereld. Wat is het effect van deze vergelijking?
Onder vluchtelingen zijn ook kunstenaars. Op de website van De Werkelijkheid is werk van gevluchte kunstenaars te vinden. Welke aspecten van de vluchtelingenachtergrond van de kunstenaars zie je in het werk terug?
Succescriterium
Bespreek met de leerlingen de opdracht(en): welke onderwerpen gaan zij onderzoeken de komende les of tijd? Formuleer vanuit het filosofisch gesprek en/of de oriëntatie-opdracht, samen met de leerlingen, een succescriterium waaraan zij werken. Een voorbeeld van een succescriterium bij dit project kan zijn:
De leerling geeft in woord en beeld vorm aan een visie op het onderwerp vluchten.
4. Opdracht: Op de vlucht
Subdoel kennis
De leerling legt uit dat kunstenaars hun kunst gebruiken om aandacht te vragen voor maatschappelijke vraagstukken.
Subdoel vaardigheid
De leerling schrijft bij zelfgekozen beelden een eigen visie op vluchten.
Benodigdheden
beeldmateriaal: zie bronnen
schrijfgerei
scharen
postervellen
scharen
tijdschriften om uit te knippen
zachte kleurpotloden
grijze tekenpotloden
pastelkrijt
zachte waskrijtjes (of Pandakrijt)
lijm voor papier: behangerslijm in een pot met deksel + lijmkwast
stiften
Aan de slag in de klas
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren, presenteren en evalueren.
Bij deze deelopdracht is het mogelijk om:
een bezoek met de klas te brengen aan Humanity House. Daar kunnen de leerlingen een ervaringstour volgen. Hierin kruipen de leerlingen in de huid van een vluchteling. Hoe is het om alles achter te moeten laten? Hoe is het om te moeten vluchten naar een land waar je de taal niet spreekt?
een (voormalig) vluchteling uitnodigen via Humanity House of Stichting Vluchtelingenwerk. Deze kan in de klas zijn verhaal vertellen.
een aantal persoonlijke verhalen van vluchtelingen te bekijken bij Vluchtelingenwerk.
Voer onderstaande stappen in volgorde uit:
Bespreek met de leerling de betekenis van de woorden ‘vluchteling’, ‘asielzoeker’ en ‘gelukzoeker’. Benoem de verschillen en overeenkomsten.
Geef de leerlingen de opdracht in groepjes de stad Den Haag te vergelijken met een grote stad waar veel vluchtelingen vandaan komen. Denk aan Kabul, Aleppo, etc. De leerlingen doen onderzoek op internet en beschrijven de beide steden alleen met woorden. Laat de leerlingen direct de woorden opschrijven die ze te binnen schieten bij het zien van een afbeelding. Zorg er wel voor dat Google in Safe Search-modus staat (zie hiervoor zo nodig de handleiding).
Bekijk en bespreek met elkaar de uitkomsten van het onderzoek. Benoem de verschillen en overeenkomsten.
Zoek nu met Google Afbeeldingen naar beelden van een stad vóór en na een oorlog of een andere ramp waardoor vluchtelingen zijn weggetrokken. Vul hiervoor als zoekopdracht in: ‘[naam stad] voor en na’ of ‘[naam stad] toen en nu’. Bekijk eerst zelf de foto’s voordat u ze met de leerlingen bekijkt en bespreekt. Vergelijk de steden van toen met hoe Den Haag er nu uitziet. Bekijk aansluitend foto’s van Den Haag voor en na het bombardement op Bezuidenhout.
De website De asielzoekmachine is een interactieve documentaire die je op verschillende manieren kunt doorlopen. Elk deel laat een stuk van de reis en eventuele problemen zien waar een vluchteling tegenaan kan lopen. Doorloop samen met de leerlingen een aantal routes of laat de leerlingen in groepjes de site ontdekken. Tip: bekijk deze site van tevoren zelf, zodat duidelijk is hoe deze werkt. Kies die delen uit waarvan u denkt dat ze de leerlingen aanspreken.
Bekijk en bespreek de volgende filmpjes en/of websites:
Geef de leerlingen de opdracht om de uitkomsten van de onderzoeken te verwerken in een van de volgende opdrachten:
Laat de leerlingen een of meerdere foto’s selecteren en daarbij een tekst schrijven waarin zij hun visie op vluchten verwoorden.
Verdeel de leerlingen in groepjes en laat ze samen een bijdrage leveren aan een vluchtelingenkrant. Hierin geven zij hun visie op vluchten weer in beeld en tekst.
Toon de gekozen foto’s op het digibord en laat elke leerling zijn verhaal voordragen bij ‘zijn’ foto. Ga met de klas in gesprek over de relatie tussen foto en tekst.
Stel met de resultaten een digitale nieuwsbrief in beeld en tekst samen en verstuur die naar de ouders.
Reflectie subdoelen
Hoe heb je jouw beelden gekozen?
Reflectie proces
Met welke andere media zou je jouw visie nog meer willen vertellen?
Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen:
Wat heeft de meeste indruk op je gemaakt?
In hoeverre is je kijk op vluchten veranderd? Hoe kom dat?
Wie zou jij graag willen vertellen over je ervaringen?
Kun je met beeld en tekst je visie over vluchten voldoende weergeven of heb je nog andere media nodig?
Als je in WhatsApp of op Instagram zou moeten vertellen wat je geleerd hebt, hoe zou dat bericht er dan uit zien?
5. Opdracht: Welkom
In deelopdracht 2 maken de leerlingen een digitaal welkomstpakket voor vluchtelingen over Den Haag. Na afronding van dit pakket worden deze op een website gezet. Bovendien worden de pakketten gepresenteerd (‘gepitcht’) en wordt bekeken in hoeverre de gemeente en mensen buiten Den Haag de welkomstpakketten geschikt vinden.
Subdoel kennis
De leerling legt uit hoe je in alleen beeld een boodschap kunt overbrengen.
Subdoel vaardigheid
De leerling geeft in beeldtaal vorm aan een eigen digitaal welkomstpakket voor nieuwe bewoners van Den Haag.
Benodigdheden
beeldmateriaal: zie bronnen
diverse digitale apparaten
scanner
scharen
tijdschriften om uit te knippen
zachte kleurpotloden
grijze tekenpotloden
pastelkrijt
zachte waskrijtjes (of Pandakrijt)
lijm voor papier: behangerslijm in een pot met deksel + lijmkwast
stiften
A3- en A2-tekenpapier (niet te dun)
Aan de slag in de klas
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren, presenteren en evalueren.
Geef de leerlingen de opdracht om in groepjes te brainstormen: wat moet een vluchteling die bij jou in de wijk komt wonen, weten over onze stad? Bespreek in ieder geval:
Waar vind je vrienden?
Waar kun je je ontspannen (sporten, spelen, natuur, etc.)?
Waar kun je met cultuur in aanraking komen (Koorenhuis, Cultuurschakel, musea, theaters, muziek, etc.)?
Waar doe je boodschappen en koop je kleding en huishoudelijke artikelen?
Wat moet je in ieder geval gezien hebben om een goed beeld van Den Haag te hebben?
Welke officiële instanties moet je kennen om formaliteiten te regelen (gemeentehuis, scholen, etc.)?
Noteer de uitkomsten van de brainstorm op een brainstormboard met als titel ‘Welkom in Den Haag’.
Geef de leerlingen de opdracht om in groepjes een digitaal pakket te maken voor vluchtelingen die voor het eerst in Den Haag komen: ‘Welkom in Den Haag’.
Elk groepje kiest een doelgroep: 6-12 jaar, 12-18 jaar of volwassenen.
De leerlingen gebruiken hiervoor de resultaten uit de brainstorm. Belangrijk is dat ze zich ervan bewust blijven dat de vluchtelingen geen Nederlands spreken en het welkomstpakket voornamelijk uit beelden en tekens moet bestaan. Bekijk ter inspiratie op internet voorbeelden via Google (‘pictogrammen’) en WhatsApp (bij ‘invoegen emoticons, pictogrammen en tekens’).
Ieder groepje maakt een eenvoudig werkplan van maximaal één A4, met:
De leerlingen moeten zich realiseren dat het welkomstpakket digitaal op internet komt te staan. Dit heeft invloed op de verschijningsvorm.
Moedig de leerlingen het gebruik van een camera/tablet/mobiel aan om bijvoorbeeld foto’s te maken die ze als pictogram gebruiken.
De leerlingen stellen het pakket samen aan de hand van het werkplan.
De groepjes houden een pitch (presentatie) van twee minuten waarin ze hun pakket proberen te verkopen aan de wethouder van SWWS van Den Haag (Het kan ook de groepsleerkracht of een ouder zijn).
De groepjes presenteren het pakket zonder taal te gebruiken.
De groepjes versturen het pakket aan iemand buiten de Gemeente Den Haag. Ze bevragen hem over de bruikbaarheid en aantrekkelijkheid van het pakket.
Reflectie subdoelen
Welke manier om een boodschap zonder taal duidelijk te maken vond je het meest verrassend?
Reflectie proces
Stel dat je je welkomstpakket op social media zou presenteren, hoe zou je dat doen?
Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen:
Hoe moeilijk is het om zonder woorden onze stad te presenteren?
Heeft het werken aan dit pakket je beeld van vluchten beïnvloed?
Heeft het werken aan dit pakket je beeld van de stad beïnvloed?
Is het jullie gelukt om het pakket de juiste sfeer mee te geven?
Hoe welkom voelen mensen zich door jullie pakket? Licht toe.
6. Opdracht: Wat vind jij?
In deze laatste deelopdracht ligt de nadruk op de eigen mening. De leerlingen onderzoeken nogmaals de invloed van de diverse media en kunstuitingen op hun mening. Na deze kennis en alle kennis en ervaringen die de leerlingen hebben opgedaan in de introductie, oriëntatie en de twee eerste deelopdrachten, zijn ze zover hun eigen mening te vormen en deze uit te dragen. Wat vinden zij nu eigenlijk van de vluchtelingenopvang? Zij laten dit zien met gebruik van een zelfgekozen (digitaal) medium.
Subdoel kennis
De leerling legt uit hoe je door beeld te manipuleren de kijker een ander perspectief op de realiteit kunt laten zien.
Subdoel vaardigheid
De leerling verbeeldt op een zelfgekozen beeldende wijze (foto, film, affiche, vlog) een stelling over vluchtelingenopvang.
Benodigdheden
beeldmateriaal: zie bronnen
diverse digitale apparaten
scanner
scharen
tijdschriften om uit te knippen
zachte kleurpotloden
grijze tekenpotloden
pastelkrijt
zachte waskrijtjes (of Pandakrijt)
lijm voor papier: behangerslijm in een pot met deksel + lijmkwast
stiften
A3- en A2-tekenpapier (niet te dun)
geprinte afbeeldingen
Aan de slag in de klas
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren, presenteren en evalueren.
De beeldvorming over vluchtelingenopvang wordt sterk bepaald door de maker van het beeld. Kunstenaars geven een ander beeld dan journalisten en verslaggevers. Ook maakt het uit of kunstenaars zelf vluchteling zijn of vluchtelingen als onderwerp van hun kunst hebben.
Geef leerlingen de opdracht om te onderzoeken hoe deze verschillende makers de vluchtelingen in beeld brengen. Voorbeelden van beelden uit de media
Google Afbeeldingen: ‘vluchtelingen in de media’ Voor voorbeelden van kunstenaars: zie introductie en deelopdracht 1.
Maak de leerlingen erop attent dat niet alles wat je op internet ziet, waar is. Beelden kunnen worden gemanipuleerd. Ze kleuren daarmee makkelijk de mening van de kijker. Bekijk bijvoorbeeld:
Is het beeld gemanipuleerd? Waarom zou iemand dat doen? Wat is het voordeel en wat is het nadeel?
Wat is de boodschap van de maker?
Wat is sfeer van het beeld?
Geef de leerlingen de opdracht om in groepjes een door de leerkracht gegeven mening over de vluchtelingopvang te verbeelden. Ze kiezen zelf een medium: een fotoreeks, een (promotie)filmpje, een nieuwsitem, een affiche, een paginagrote krantenadvertentie, voorpagina van een krant of een vlog.
Inventariseer verschillende uitspraken en visies over de vluchtelingenopvang. Denk bijvoorbeeld aan:
stop vluchtelingopvang, al het geld naar de zorg
iedereen een vluchteling in huis
opvangen is makkelijker dan wegkijken
pas vluchtelingenopvang als iedereen uit de bijstand is
geen mens is illegaal
vluchten voor de vluchtelingen
Geef de leerlingen de opdracht om aan de hand van hun gemaakte product de aangereikte mening in duo’s in een pitch van 1- 2 minuten te verkondigen.
Reflectie subdoelen
Hoe heb je de blik van de kijker gestuurd in jouw werk?
Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen:
Wat is de kracht van beeld?
Wat is de kracht van woord?
Hoe sta jij tegenover het manipuleren van beelden (van photoshoppen tot het opnieuw monteren van filmbeelden)?
Is het manipuleren van beelden altijd fout?
Welk resultaat van je medeleerlingen heeft de meeste indruk op je gemaakt? Waarom?
Is jouw kijk op dat wat je ziet op tv, in de krant of op internet, veranderd? Licht toe.
Eindreflectie: zelfregulatie terugkijkend
Communiceer jij liever in beeld of taal?
Eindreflectie: zelfregulatie vooruitkijkend
Aan wie in de stad Den Haag zou jij jouw visie willen presenteren?
Verder lezen?
Meld je dan nu aan of log in!
Registreer nu en ontvang gratis toegang tot al onze projecten in de COH Haagse Ladekast.
