Onze stad, Groep 3-4
De leerlingen ontdekken hun nabije leefwereld. Aan de hand van boeken en liedjes over het thema verkennen de leerlingen de wereld van de straat en de eigen omgeving. Hoe ziet jouw straat eruit? Heeft jouw straat een stoep en wie is de baas over die stoep? Mag je alleen naar huis lopen als je bij een vriendje hebt gespeeld? Wie zijn je buren en zijn je buren ook je vrienden? In de drie opdrachten worden achtereenvolgens de boeken Bij ons in de straat, Gekke buren, De niet zo enge buurman en Tim op de tegels als uitgangspunt genomen om te filosoferen, te fantaseren, te tekenen, te spelen en te dichten. De leerlingen krijgen zo op hun niveau inzicht en kennis over literatuur en leren daarop te reflecteren.
1. Informatie voor de leerkracht
Welkom!
Je gaat in de klas werken met het lesmateriaal van Cultuuronderwijs op zijn Haags. Voor je aan de slag gaat leggen we je uit hoe je dit project tot een succes kunt maken.
Samen ontdekken
Onze cultuurlessen zijn gebaseerd op de didactiek van procesmatig werken, de leerlingen doorlopen hierbij een creatief proces. Zij worden zich bewuster van zichzelf, hun omgeving en ontdekken op een speelse manier hun creatieve vermogen. Met als kern dat je als leerkracht samen met de leerlingen beleeft, beschouwt, verbeeldt, bedenkt en maakt.
Houdingsdoelen
Bij de introductie, oriëntatie en opdrachten worden kennisdoelen en vaardigheidsdoelen benoemd. Onderstaande houdingsdoelen gelden in het algemeen:
Tips en aanbevelingen
Over dit project
Tijdens de introductie en oriëntatie verkennen de leerlingen de wereld van de straat en de eigen omgeving. Ze voeren er een filosofisch gesprek over aan de hand van open vragen waar geen eenduidig antwoord op bestaat. Aan de hand van het liedje ‘Nummero acht’ wisselen ze van gedachten over ‘alleen over straat’, de weg naar huis en het herkennen van hun huis.
In de eerste opdracht ‘Bij ons in de straat’ staat het gelijknamige boekje van Koos Meinderts en zijn vrouw Annette Fienieg centraal. Het is een fantasierijke straat; de leerlingen verkennen hun eigen straat. “Op nummer 11 woon ik zelf”, rijmt Meinderts. De leerlingen maken een soortgelijk versje met tekening over hun eigen huis.
In de tweede opdracht ‘Gluren bij de buren’ is er een keuzemogelijkheid. Omdat er grote verschillen zijn in wat leerlingen in groep 3 en 4 op leesvaardigheidsgebied kunnen, bieden we in dit project twee boeken aan. Het boek Gekke buren van Dieter en Ingrid Schubert is meer een prentenboek. Aan de hand hiervan bedenken de leerlingen een kort toneelstukje over een bijzondere buurman. De niet zo enge buurman van Manon Sikkel is een lees- en voorleesboek. Net als in het boek bedenken de leerlingen een plan van aanpak om een vreemde buurman tot ander gedrag te verleiden.
De derde opdracht heet ‘Op de stoep blijven hoor!’. Voor zover ouders hun kinderen op straat laten spelen, geven ze altijd deze bezwering mee. Tim, de hoofdpersoon in het boek Tim op de tegels van Tjibbe Veldkamp en Kees de Boer, neemt deze waarschuwing heel erg letterlijk en beleeft daardoor allerlei avonturen. Welke avonturen beleven de leerlingen zelf op straat?
Taalonderwijs
Wil je woorden uit dit project koppelen aan taalonderwijs? Raadpleeg dan de begrippenlijst.
Benodigdheden
Bij elke opdracht staat een opsomming van benodigdheden weergegeven.
2. Introductie
| Kennisdoelen | De leerling weet dat straten er verschillend uitzien. |
| Vaardigheidsdoelen | De leerling kan zijn eigen straat beschrijven. |
Benodigdheden
Vertel dat jullie vandaag starten met het thema ‘Mijn straat’. Vraag: “Wie speelt er wel eens bij een vriendje of vriendinnetje en mag daarna alleen teruglopen naar huis?” Laat de leerlingen vertellen. Stel eventueel aanvullende en verhelderende vragen, bijvoorbeeld:
Leg niets uit naar aanleiding van de verhalen maar laat vooral de leerlingen aan het woord.
Variant
Kies voor een activerende werkvorm. Laat de leerlingen in groepjes vertellen over hun straat: “Vertel aan elkaar over jouw huis en jouw straat.”
Gebruik de woorden op de praatkaartjes. Geef ‘praatkaartjes’ met daarop de woordparen (tegenstellingen): HOOG of LAAG – LANG of KORT – VEEL of WEINIG – ANDERS of ZELFDE – GROOT of KLEIN – LEUK of STOM.
3. Oriëntatie
| Kennisdoelen |
De leerling kan duiden waar hij woont en hoe je zijn huis kan vinden. |
| Vaardigheidsdoelen |
De leerling filosofeert open en vrijmoedig aan de hand van de vragen. |
Benodigdheden
Het filosofisch gesprek
Voer naar aanleiding van de introductie een filosofisch gesprek. Stel hierbij (een aantal van) onderstaande vragen:
“Luister eens wat Pino laatst beleefde.” Laat het liedje zien op het digibord.
Laat de leerlingen samenvatten wat er in het liedje gebeurde. (Pino loopt boos bij zijn vriendje weg en gaat alleen naar huis. Een mevrouw vertrouwt het niet en wil hem per se naar huis brengen, maar Pino weet echt zelf wel waar hij woont.)
Vraag:
Laat als afsluiting eventueel nog een keer het liedje zien.
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
4. Opdracht 1: Bij ons in de straat
Koos Meinderts en zijn vrouw Annette Fienieg maakten een boekje over een denkbeeldige straat. In korte rijmpjes beschrijft Meinderts wie in welk huis woont. Nadat de versjes voorgelezen zijn en de tekeningen bekeken, maken de leerlingen zelf een soortgelijk gedichtje met bijbehorende tekening.
| Kennisdoelen | De leerling kent Koos Meinderts als (van oorsprong) Haagse kinderboekenschrijver. |
| Vaardigheidsdoelen | De leerling kan rijmen met (huis)nummers. |
Benodigdheden
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren.
Doorloop de volgende stappen:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Voer onderstaande stappen uit:
Daarbij kunnen ze kiezen:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Laat iedere leerling zijn gedichtje voorlezen en tekening presenteren. Laat de leerlingen elkaar complimentjes geven.
Hang daarna de tekeningen en gedichtjes op.
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
5. Opdracht 2: Gluren bij de buren
Omdat er grote verschillen zijn in wat leerlingen in groep 3 en 4 op leesvaardigheidsgebied kunnen, bieden we in dit project twee boeken aan. Het boek Gekke buren van Dieter en Ingrid Schubert is meer een prentenboek. De niet zo enge buurman van Manon Sikkel is een lees- en voorleesboek. Maak een keus, of doe beide boeken (voor een deel).
| Kennisdoelen | De leerling weet dat buren/buurtbewoners vaak een belangrijke rol spelen in boeken en verhalen. Hij kan enkele voorbeelden geven. |
| Vaardigheidsdoelen | De leerling kan een ‘burenverhaaltje’ omzetten naar een toneelstukje. |
Benodigdheden
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren.
Laat de voorkant van het boek zien en vraag:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Doorloop onderstaande stappen:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
De leerlingen spelen hun toneelstukjes. De toeschouwers geven complimentjes en geven feedback.
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
| Kennisdoelen | De leerling weet dat buren/buurtbewoners vaak een belangrijke rol spelen in boeken en verhalen. Hij kan enkele voorbeelden geven. |
| Vaardigheidsdoelen | De leerling kan een plan van aanpak opstellen om een probleem met een buurman/vrouw op te lossen en kan daarover argumenteren. |
Benodigdheden
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren.
Doorloop onderstaande stappen:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Doorloop de volgende stappen:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Als het plan van aanpak klaar is, moeten de leerlingen dit uitvoeren door ‘Grover’ te overtuigen van het plan. Speel zelf voor Grover en stel slimme vragen en geef antwoorden waardoor de leerlingen moeten improviseren. Grover zal bijvoorbeeld niet zonder slag of stoot op het voorstel ingaan, maar ook niet alles op slot gooien.
Bespreek na elk groepje het plan van aanpak en de uitvoering. Laat de andere leerlingen complimenten en feedback geven.
Advies: De klas zal nieuwsgierig zijn hoe het verhaal in het boek afloopt. Je kunt natuurlijk het hele boek voorlezen, maar denk ook aan opties als slingerlezen, haal enkele extra boeken bij de bibliotheek en laat zelf lezen, of gebruik het bij het technisch lezen.
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
6. Opdracht 3: Op de stoep blijven hoor!
Voor zover ouders hun kinderen op straat laten spelen, doen ze dit altijd met de bezwering “op de stoep blijven hoor!”. Tim, de hoofdpersoon in het boek Tim op de tegels van Tjibbe Veldkamp en Kees de Boer, neemt deze waarschuwing heel erg letterlijk en beleeft daardoor allerlei avonturen. Welke avonturen beleven de leerlingen zelf op straat?
| Kennisdoelen |
De leerling snappen het verschil tussen letterlijk en figuurlijk. |
| Vaardigheidsdoelen | De leerling kunnen een voorbeeld geven van een opdracht die fout gaat als je doet wat er letterlijk gezegd is. |
Benodigdheden
Tip: Maak een scan van enkele belangrijke platen uit het verhaal van Tim op de tegels en projecteer deze in een PowerPoint tijdens het voorlezen.
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren. Aan het eind van deze opdracht staan evaluatievragen die betrekking hebben op het hele project.
Doorloop de volgende stappen:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Doorloop onderstaande stappen:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Laat de leerlingen de door hun bedachte situaties uitbeelden, spelen of vertellen.
De toeschouwers geven complimentjes en geven feedback.
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Bespreek met de leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen:
Jouw schakel voor kunst en cultuur op school en in de vrije tijd