Onze stad, Groep 5-6
Je kunt de stad horen, zien en ruiken, maar kun je haar ook proeven? In dit project onderzoeken de leerlingen de smaak van de stad in de breedste zin van het woord. Welke eetbare planten zijn er te vinden? Wat vinden stadsdieren lekker? En kun je een baksteen proeven? Ze maken kennis met de sensaties zoet, zuur, bitter en textuur en bedenken hiermee fantastische gerechten. Ook ontwerpen ze smaakpictogrammen en maken ze een film over een ‘gelatinedans’. Kortom, alle kunstvormen komen aan bod en tijdens de eindpresentatie zullen ook alle zintuigen van het publiek worden geprikkeld.
1. Informatie voor de leerkracht
Welkom!
Je gaat in de klas werken met het lesmateriaal van Cultuuronderwijs op zijn Haags. Voor je aan de slag gaat leggen we je uit hoe je dit project tot een succes kunt maken.
Samen ontdekken
Onze cultuurlessen zijn gebaseerd op de didactiek van procesmatig werken, de leerlingen doorlopen hierbij een creatief proces. Zij worden zich bewuster van zichzelf, hun omgeving en ontdekken op een speelse manier hun creatieve vermogen. Met als kern dat je als leerkracht samen met de leerlingen beleeft, beschouwt, verbeeldt, bedenkt en maakt.
Houdingsdoelen
Bij de introductie, oriëntatie en opdrachten worden kennisdoelen en vaardigheidsdoelen benoemd. Onderstaande houdingsdoelen gelden in het algemeen:
Tips en aanbevelingen
Over dit project
Met het project Proef de stad gaan de leerlingen hun omgeving exploreren en worden zich bewust dat ze hun omgeving kunnen ervaren vanuit verschillende perspectieven. Het project start voor alle leerjaren met het verzamelen van stadse materialen. Deze materialen worden op verschillende manieren ingezet in het project. Het uitgangspunt in dit project voor de groepen 5 en 6 is het zintuig proeven dat wordt gekoppeld aan het begrip smaak. De leerlingen onderzoeken het begrip smaak in bredere zin en leren bewust smaaksensaties verwoorden. Ze onderzoeken of je een stad kunt proeven, of er eetbare elementen te vinden zijn en wat je daar mee zou kunnen doen. Wat stadsdieren eten en lekker vinden. Vanuit het creatief proces wordt er gespeeld met de begrippen; stad, proeven, eten en smaak, geïnspireerd op werk van kunstenaars. Er worden hiervoor eetbare en niet eetbare voorwerpen gebruikt, geven nieuwe vormen en functies aan deze materialen en zetten het om in beweging en spel.
Doelen
Er worden twee hoofddoelen geformuleerd die specifiek zijn voor het hele project. De doelen zijn op het gebied van kennis en vaardigheden. Aan het eind van het project worden deze doelen met behulp van de succescriteria geëvalueerd op het gebied van zelfregulering: de leerling kijkt terug en blikt vooruit.
Reflecteren
De reflectievragen bij de verschillende fases van het creatief proces kunnen tijdens en na iedere fase met de individuele leerling of de hele groep besproken worden. Zie ook de hand-out: Rollen van de leerkracht.
Algemene benodigdheden
Maak gedurende het hele project gebruik van de volgende ruimtes en materialen:
Begrippenlijst Nederlandse taal
|
Vaktaal |
Algemene woorden |
Werkwoorden |
| de anatomie de klankcompositie de vervreemding in de kunst de collage het pictogram de dialoog de rolverdeling de stop motion de compositie de dirigent de inspiratie de dialoog de vormgeving de collage de papier maché de scene de dialoog de kleioven |
de quinoa de smaakervaring realistisch onrealistisch de smaakbeleving visueel het zintuig de gelatine de Agar agar het vormpje de mindmap de jury urban farming aantrekkelijk (visueel) de combinatietang |
experimenteren componeren vervreemden associëren voelen horen proeven zien ruiken beschouwen bekijken |
2. Introductie
| Hoofddoel kennis | De leerling legt uit op welke manier smaak een inspiratiebron kan zijn voor verschillende kunstuitingen. |
| Hoofddoel vaardigheid | De leerling gebruikt de smaken van de stad voor het maken van kunst. |
Benodigdheden
Aan de slag in de klas
Samen met de leerlingen verzamelt u in een ‘Haags bakkie’ materialen uit de stad, die gedurende het project gebruikt kunnen worden bij verschillende opdrachten.
Het Haags bakkie verzamelen
Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit:
Laat de fantasie de vrije loop. Dit kan bijvoorbeeld ook met een blinddoek om. Schrijf de woorden op. Het mogen ook fantasiewoorden of klanken zijn. Deze verzameling woorden kan weer gebruikt worden in de vervolgopdrachten van het project.
NB Het verzamelen van materialen voor het Haags bakkie is een introductieopdracht voor alle leerjaren. Daardoor kun je de (wijk)wandeling ook met meerdere groepen doen (bijvoorbeeld groep 5 samen met groep 2).
3. Oriëntatie
Benodigdheden
Aan de slag in de klas
Doorloop de vaste oriëntatie-onderdelen: het filosofisch gesprek en het uitvoeren van de eerste opdracht.
Het filosofisch gesprek
Voer naar aanleiding van de introductie een filosofisch gesprek. Stel hierbij (een aantal van) onderstaande vragen:
Over proeven
Over smaak
Bespreek even kort de primaire zintuiglijke smaken die er zijn: zoet, zout zuur, bitter (en umami)
Ondersteunende vragen:
In deze opdracht leren of verzinnen de leerlingen woorden om smaakervaringen te omschrijven. Serveer voor de smaakervaring bij deze opdracht een kopje brandnetelthee. Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit:
Deze smaaksoorten ga je gebruiken voor de verzamelde materialen uit het Haags bakkie. Heeft een baksteen ook smaak? Welke? Zout, zoet, hard, koud, ruw of rood?
| Succescriterium |
Bespreek met de leerlingen de opdracht(en): welke onderwerpen gaan zij onderzoeken de komende les of tijd? Formuleer vanuit het filosofisch gesprek en/of de oriëntatie-opdracht, samen met de leerlingen, een succescriterium waaraan zij werken. Een voorbeeld van een succescriterium bij dit project kan zijn: De leerling geeft een eigen uiting aan ‘smaak’ door dans, een gerecht, medicijn of pictogram. |
4. Opdracht: Stadsbommetje
In opdracht 1 bedenken de leerlingen een nieuw medicijn voor een verzonnen stadsziekte. Dit medicijn is gemaakt met planten die je in de stad vindt. Daarna stellen ze een zaadmengsel samen dat goed is voor de stad.
| Subdoel kennis | De leerling legt uit hoe je door middel van stadsplanten een gezondere stad kunt krijgen. |
| Subdoel vaardigheid | De leerling verzint een nieuw medicijn voor een verzonnen stadsziekte en verwerkt dit in een zaadbom. |
Benodigdheden
Aan de slag in de klas
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren, presenteren en evalueren.
Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit:
Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit:
En/of
Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit:
In dit project staat het ontwikkelproces centraal en staat het eindproduct op de tweede plaats. In het creatief stroomdiagram wordt daarom ook gesproken over uitkomsten. De manier van presenteren staat niet vast, hieronder volgen een aantal suggesties. Het is zelfs heel goed mogelijk dat er een presentatievorm ontstaat die niet is omschreven. Luister en kijk naar de kwaliteiten en voorkeuren van u en uw leerlingen en vergeet uw eigen kwaliteiten niet in te zetten in het proces.
Maak een keuze uit één van de uitkomsten. Gebruik daarbij de resultaten uit de gemaakte opdrachten, het bezoek aan de culturele instelling (voorstelling of expositie) en de kunstenaar in de klas.
Voor deze opdracht kunnen de leerlingen verhalen bedenken over de smaken van de eetbare en niet-eetbare stad. Deze verhalen kunnen verteld, gespeeld of gezongen worden. Ook kunnen ze worden vormgegeven op een onverwachte manier. Bijvoorbeeld: met z’n allen in een bloempot, terwijl er zakjes met geneesmiddelen uitgedeeld worden aan het publiek.
| Reflectie subdoelen |
Waarom past jouw medicijn bij de stadsziekte? |
| Reflectie proces |
Waar zou jij je zaadbom willen gooien? |
Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen:
5. Opdracht: Smaak en kraak
In opdracht 2 onderzoeken de leerlingen welke geluiden je met de verzamelde materialen uit het Haagse bakkie kunt maken. Daarna gaan ze verder en onderzoeken ze het effect van ongebruikelijke combinaties en de vervreemding die daardoor ontstaat. Uiteindelijk maken ze gebruik van de verzamelde materialen en klei ontwerpen de leerlingen vreemde gerechten.
| Subdoel kennis | De leerling legt uit dat ongewone combinaties van geluiden, smaken en materialen tot vervreemding leiden. |
| Subdoel vaardigheid |
De leerling past vervreemding toe in een fantasiegerecht. |
Benodigdheden
Aan de slag in de klas
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren, presenteren en evalueren.
Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit:
Daarna
In dit project staat het ontwikkelproces centraal en staat het eindproduct op de tweede plaats. In het creatief stroomdiagram wordt daarom ook gesproken over uitkomsten. De manier van presenteren staat niet vast, hieronder volgen een aantal suggesties. Het is zelfs heel goed mogelijk dat er een presentatievorm ontstaat die niet is omschreven. Luister en kijk naar de kwaliteiten en voorkeuren van u en uw leerlingen en vergeet uw eigen kwaliteiten niet in te zetten in het proces.
Maak een keuze uit één van de uitkomsten. Gebruik daarbij de resultaten uit de gemaakte opdrachten, het bezoek aan de culturele instelling (voorstelling of expositie) en de kunstenaar in de klas.
Voor deze opdracht bijvoorbeeld: De stad in beweging. De stad wordt overwoekerd door geuren, smaken, geluiden, begroeiingen en materialen. Door mensen, dieren en door verhalen. Maak bijvoorbeeld een knallende zaadbommendans op knerpende baksteenmuziek. Strooi, stamp en knal!
Of maak een fantastisch vormgegeven Haagse lunchtafel met de smaken en vormen van de stad. Van een heerlijke brandnetelsoep en verse muntthee tot bakstenenpuree op een bedje van zwerfvuil.
| Reflectie subdoelen |
Hoe zou jouw gerecht smaken? |
| Reflectie proces |
Welke ontdekte combinatie kon je goed gebruiken voor je fantasiegerecht? |
Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen:
6. Opdracht: Agar agar
In de laatste deelopdracht gaan de leerlingen onderzoek doen naar beweging en vertaling. Ze onderzoeken de eigenschappen van gelatine en zetten deze om in beweging, ze zetten taal om in eenvoudig en goed te begrijpen beeld. Als laatste verdiepen de leerlingen hun inzicht in vorm en beweging door een stopmotionfilmpje te maken.
| Subdoel kennis | De leerling legt uit hoe je taal naar beeld kunt omzetten en eigenschappen van materialen naar beweging. |
| Subdoel vaardigheid |
De leerling ontwerpt een smaakpictogram en een gelatinedans. |
Benodigdheden
Aan de slag in de klas
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren, presenteren en evalueren.
Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit:
En/of:
De leerlingen schetsen vier tot zes pictogrammen. Bespreek in groepjes of de pictogrammen duidelijk genoeg zijn. Maak een keuze uit de geschetste pictogrammen en werk er één uit op een kartonnen kaartje.
Toelichting gelatine en agar-agar
Gelatine en agar-agar zijn overal te verkrijgen. Ze zijn eenvoudig te gebruiken en het resultaat is groot. Zie voor een uitleg bijvoorbeeld:
Agar-agar en gelatine zijn erg geschikt om in vormen te gieten en te vullen met materialen uit het Haags bakkie. Het resultaat is bewegelijk. Maak bijvoorbeeld roze gelatinepoppetjes gevuld met brandnetelblaadjes. Gebruik hiervoor bestaande mallen zoals zandvormpjes of maak ze zelf.
In dit project staat het ontwikkelproces centraal en staat het eindproduct op de tweede plaats. In het creatief stroomdiagram wordt daarom ook gesproken over uitkomsten. De manier van presenteren staat niet vast, hieronder volgen een aantal suggesties. Het is zelfs heel goed mogelijk dat er een presentatievorm ontstaat die niet is omschreven. Luister en kijk naar de kwaliteiten en voorkeuren van u en uw leerlingen en vergeet uw eigen kwaliteiten niet in te zetten in het proces.
Maak een keuze uit één van de uitkomsten. Gebruik daarbij de resultaten uit de gemaakte opdrachten, het bezoek aan de culturele instelling (voorstelling of expositie) en de kunstenaar in de klas.
| Reflectie subdoelen |
Welke beweging leek het meest op gelatine en welk pictogram geeft het duidelijkst een smaak weer? |
Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen:
| Eindreflectie: zelfregulatie terugkijkend |
In welk van jouw kunstwerken zie je het duidelijkst de invloed van smaak terug? |
| Eindreflectie: zelfregulatie vooruitkijkend |
Welke smaak vind je het lekkerst en wat zou je daarmee willen maken? |
Jouw schakel voor kunst en cultuur op school en in de vrije tijd