Identiteit, Groep 3-4
Iets doen zonder dat een ander dat weet. Dat is stiekem. In dit project onderzoeken de leerlingen alles, maar dan ook álles wat met stiekem te maken heeft. Stiekem kan iets zijn wat niet mag, zoals zonder te vragen een koekje pakken. Maar het kan ook iets goeds zijn, zoals een verrassing voor iemand in zijn jaszak of lunchtrommel stoppen. Stiekem is ook de basis van oude spelletjes zoals zakdoekje leggen. En je kunt muziek maken die heel stiekem klinkt, zoals het thema van de Pink Panther. Ook bestaat er stiekeme kunst, zoals breiwerkjes waarmee de straat wordt versierd, of het aanleggen van een minituintje door een tegel uit de straat te halen. En dat is nog niet het einde van al het stiekeme gedoe. De leerlingen sluiten het project af met een geheime route, een stiekeme presentatie of een groot stiekem kunstwerk.
1. Informatie voor de leerkracht
Welkom!
Je gaat in de klas werken met het lesmateriaal van Cultuuronderwijs op zijn Haags. Voor je aan de slag gaat leggen we je uit hoe je dit project tot een succes kunt maken.
Samen ontdekken
Onze cultuurlessen zijn gebaseerd op de didactiek van procesmatig werken, de leerlingen doorlopen hierbij een creatief proces. Zij worden zich bewuster van zichzelf, hun omgeving en ontdekken op een speelse manier hun creatieve vermogen. Met als kern dat je als leerkracht samen met de leerlingen beleeft, beschouwt, verbeeldt, bedenkt en maakt.
Houdingsdoelen
Bij de introductie, oriëntatie en opdrachten worden kennisdoelen en vaardigheidsdoelen benoemd. Onderstaande houdingsdoelen gelden in het algemeen:
Tips en aanbevelingen
Over dit project
In dit project staat het woord ‘stiekem’ centraal. Op verschillende manieren ontdekken de leerlingen op welke manieren je leuke, stiekeme dingen kan doen. Ze luisteren naar stiekeme verhalen, bekijken voorbeelden van stiekeme kunst en spelen stiekeme spelletjes. Ze werken aan onzichtbare tekeningen en mantels, luisteren en maken stiekeme muziek met stiekeme bewegingen en creëren tableau vivants waarin dingen lijken te verdwijnen. Vanuit alle kunstdisciplines maken de kinderen kennis met verschillende manieren waarop ‘iets stiekem’ gemaakt kan worden.
Doelen
Er worden twee hoofddoelen geformuleerd die specifiek zijn voor het hele project. De doelen zijn op het gebied van kennis en vaardigheden. Aan het eind van het project worden deze doelen met behulp van de succescriteria geëvalueerd op het gebied van zelfregulering: de leerling kijkt terug en blikt vooruit.
Reflecteren
De reflectievragen bij de verschillende fases van het creatief proces kunnen tijdens en na iedere fase met de individuele leerling of de hele groep besproken worden. Zie ook de hand-out: Rollen van de leerkracht.
Algemene benodigdheden
Maak gedurende het hele project gebruik van de volgende ruimtes en materialen:
Begrippenlijst Nederlandse taal
|
Vaktaal |
Algemene woorden |
Werkwoorden |
|
het fluisterconcert |
stiekem het compliment aardig/niet aardig het geheim grappig/niet grappig leuk/niet leuk onzichtbaar de mantel/ de cape de blinddoek de zakdoek het materiaal de verrassing de techniek het hekwerk de tegel |
uitbeelden verstoppen sissen klakken ploppen neuriën negeren verdwijnen bevriezen camoufleren toveren versieren |
2. Introductie
| Hoofddoel kennis |
De leerling benoemt vanuit alle kunstdisciplines manieren waarop ‘iets stiekem’ gemaakt kan worden. |
| Hoofddoel vaardigheid |
De leerling geeft vorm aan ‘iets stiekem’ doen door gebruik te maken van spel en fantasie. |
Benodigdheden
Aan de slag in de klas
Verras de leerlingen met een kleinigheid, zoals een gedichtje, spreuk of compliment. Houd rekening met onderstaande punten:
3. Oriëntatie
Benodigdheden
Aan de slag in de klas
Doorloop de vaste oriëntatie-onderdelen: het filosofisch gesprek en het uitvoeren van de opdrachten.
Het filosofisch gesprek
Voer naar aanleiding van de introductie een filosofisch gesprek. Stel hierbij (een aantal van) onderstaande vragen:
Andere invalshoek: geheimen
Ondersteunende vragen:
Maak een keuze uit onderstaande opdrachten:
Waar is iedereen gebleven?
Er komt een collega leraar de klas in met de mededeling dat de leerkracht naar de directeur moet gaan voor een overleg. Alleen achtergebleven bedenkt de collega dat hij of zij voor de grap iets stiekems gaat doen. Iedereen of een deel van de leerlingen gaat zich verstoppen. Als u terugkomt, speelt u het spel mee. Bespreek het na met de leerlingen. Hoe is het om iets stiekem te doen?
Stiekeme acties
Doorloop in deze opdracht de volgende stappen:
| Succescriterium |
Bespreek met de leerlingen de opdracht(en): welke onderwerpen gaan zij onderzoeken de komende les of tijd? Formuleer vanuit het filosofisch gesprek en/of de oriëntatie-opdracht, samen met de leerlingen, een succescriterium waaraan zij werken. Een voorbeeld van een succescriterium bij dit project kan zijn: De leerling ontwerpt dingen waarmee je iets stiekem kunt doen en verbeeldt dingen die stiekem zijn vanuit diverse kunstdisciplines. |
4. Opdracht: Stiekem, onderzoek
In deze reeks aan opdrachten gaan de leerlingen op verschillende manieren aan het werk n.a.v. het woord stiekem. Ze ontwerpen en maken onzichtbaarheidsmantels, creëren een fluisterconcert, maken een tableau vivants op verschillende manieren, spelen stiekeme spelletjes, bedenken en maken stiekeme geluiden en bewegingen, bedenken stiekeme acties, maken onzichtbare tekeningen en maken kennis met ‘stiekeme straatkunst’ waarbij ze kleine ingrepen doen in de openbare ruimte.
Tijdens de presentatiefase kan met de kinderen gekozen worden voor verschillende presentatievormen waarbij ze hun eigen werk presenteren aan publiek.
| Subdoel kennis | De leerling vertelt over zijn onderzoek naar wat stiekem is. |
| Subdoel vaardigheid |
De leerling onderzoekt het begrip stiekem en zet dit om van beeldend werk, geluid en beweging. |
Benodigdheden
Aan de slag in de klas
Doorloop de vaste onderdelen: onderzoek, uitvoeren, presenteren en evalueren.
Doorloop in deze opdracht onderstaande stappen:
Begin de dag met een spelletje. Maar een keuze uit onderstaande mogelijkheden:
Zakdoekje leggen
Zie de tekst van het liedje en de spelregels.
Wie staat er achter me?
Een speler staat met de rug naar de groep. Wijs een aantal leerlingen aan dat stiekem achter hem gaat staan. Heeft de speler gehoord hoeveel kinderen achter hem ziijn gaan staan?
Annemaria Koekkoek
U of een leerling staat aan de ene kant van het speellokaal met het gezicht naar de muur. De anderen staan aan de andere kant van het lokaal. Ze moeten proberen de overkant bereiken en u aan te tikken. Als u “Annemaria Koekoek” zegt en u zich meteen omdraait, moeten de leerlingen ‘bevriezen’. Betrapt u ze op het maken van een beweging, zijn ze af en moeten terug naar de beginpositie. U kunt leerlingen ook op een specifieke manier laten overlopen bijvoorbeeld sluipend, op hanen en voeten, iemand anders vasthouden.
Geblinddoekt
Een leerling leidt een andere, geblinddoekte leerling van A naar B. Zorg voor obstakels op de route. De begeleider mag alleen geluiden maken.
Doorloop in deze opdracht onderstaande stappen:
Doorloop in deze opdracht onderstaande stappen:
| Reflectie subdoelen |
Welke stiekeme beweging ga je in het echt gebruiken? |
| Reflectie proces |
Wat vond jij het meest stiekem tijdens deze opdrachten? |
5. Opdracht: Stiekem, uitvoeren
| Subdoel kennis |
De leerling benoemt verschillende kunstvormen, waaronder tableau vivant en straatkunst. |
| Subdoel vaardigheid |
De leerling geeft vorm aan stiekem dingen doen in beeldend werk, tableau vivants en straatkunst. |
Benodigdheden
In deze opdracht maken de leerlingen een onzichtbaarheidsmantel of -cape aan de hand van hun ontwerpen uit onderzoek 3.4. Houd rekening met onderstaande aandachtspunten:
Doorloop in deze opdracht onderstaande stappen:
Doorloop in deze opdracht onderstaande stappen:
Doorloop in deze opdracht onderstaande stappen:
Doorloop in deze opdracht onderstaande stappen:
| Reflectie subdoelen |
Wat was voor jou het meest stiekem dat je hebt laten zien? |
| Reflectie proces |
Welke vorm vond je het meest spannend om uit te voeren? |
6. Opdracht: Stiekem, presenteren
In dit project staat het ontwikkelproces centraal en komt het eindproduct op de tweede plaats. In het creatief stroomdiagram wordt daarom gesproken over uitkomsten. De manier van presenteren staat niet vast, hieronder volgen een aantal suggesties. Het is zelfs heel goed mogelijk dat er een presentatievorm ontstaat die niet is omschreven. Luister en kijk naar de kwaliteiten en voorkeuren van de leerlingen en vergeet uw eigen kwaliteiten niet in te zetten in het proces.
| Subdoel kennis | De leerling benoemt verschillende manieren van presenteren, waaronder een speurtocht, voorstelling en collage. |
| Subdoel vaardigheid | De leerling presenteert zijn eigen gemaakte werk aan publiek in een zelfgekozen presentatievorm. |
Zet samen met de leerlingen een speurtocht uit voor een andere klas of voor de ouders. Gebruik de gegevens van de plattegrond met de stiekeme uitkomsten uit de onderzoekende en uitvoerende opdrachten. De leerlingen worden verspreid over de route. Ze fluisteren stiekeme boodschappen waarmee de deelnemers de route kunnen vinden. Gebruik eventueel de onzichtbaarheidmantel. De sfeer moet geheimzinnig en stiekem zijn.
Bedenk met de klas een geheimzinnige voorstelling met theatrale en dansante elementen, waarin onzichtbare kinderen fluisteren en sluipen. Gebruik verhalen over de onzichtbaarheidmantel, het fluisterkruid en de onzichtbare tableaus. Nodig stiekem een andere klas uit of laat de ouders stiekem meekijken. Betrek de ouders in het complot. De leerkracht nodigt de ouders uit en geeft aan hen de opdracht om stiekem binnen te komen. Ze gluren bijvoorbeeld door de ramen.
Maak een collage van de foto’s van de stiekeme veranderingen uit de deelopdrachten en hang deze stiekem ergens op. Kies een van de gemaakte werken en aangebrachte veranderingen in de openbare ruimte. Gebruik deze als uitgangspunt voor een groot stiekem werk. Bijvoorbeeld: vijf tot tien stoeptegels weghalen of een paar vierkante meter weefsel door het schoolhek.
Presenteer de uitkomsten van de diverse opdrachten naar eigen inzicht.
| Reflectie subdoelen |
Bij welke presentatie vond je dat stiekem het beste verbeeld werd? |
Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen:
| Eindreflectie: zelfregulatie terugkijkend |
Wanneer vond je het moeilijk om iets stiekem te doen? |
| Eindreflectie: zelfregulatie vooruitkijkend |
Welke opdracht ga je stiekem nog een keer uitvoeren? |
Jouw schakel voor kunst en cultuur op school en in de vrije tijd