Identiteit, Groep 7-8
Nog even en deze leeftijdsgroep stapt uit de veilige wereld van de basisschool, de grote wereld in. De leerlingen zullen hun eigen identiteit uitbouwen en zich verhouden tot anderen. Waarin verschil jij van de ander en waarin wil jij verschillen van anderen? En welke gevolgen heeft dit voor de wereld en hoe de wereld tegen jou aankijkt? De leerlingen maken eerst kennis met het hoofdthema ´Identiteit´ via een gedicht van Annie M.G. Schmidt. In alle drie de opdrachten is het dagboek van Anne Frank verwerkt. In de eerste opdracht ´Anne Frank´ wordt het dagboek geïntroduceerd aan de hand van de stripversie van Het Achterhuis. In de opdracht ´Jij bent jij en ik ben ik´ onderzoeken de leerlingen hun eigen eigenschappen en overdenken zij hoe ze zich willen ontwikkelen: wil je op iemand lijken of ben je juist op zoek naar het tegenovergestelde? In de derde opdracht ´Op weg´ kijken de leerlingen terug en vooruit op de weg naar volwassenheid. Dat doen ze aan de hand van Het Achterhuis en het boek Naar het noorden van Koos Meinderts.
Alle Haagse basisscholen komen in aanmerking voor een gratis bronnenpakket bij deze projecten. Neem contact op met de cultuurcoach van je school om hierover afspraken te maken.
1. Informatie
Lees ter voorbereiding van de COH-lessen de volgende informatie over de invulling en het doel van het project en manieren om het project te promoten.
Waarom dit project?
De projecten binnen dit thema verkennen het thema ´Identiteit´ in relatie tot de ontwikkeling van de leerlingen. Dat houdt in dat de jongste leerlingen uit groep 1 en 2 het lichaam verkennen en de leerlingen uit groep 3 en 4 zichzelf in relatie tot nabije anderen (gezin). Groep 5/6 behandelt de emoties van een individu en in groep 7/8 gaat het om de leerling in relatie tot de (boze) buitenwereld. Het thema wordt altijd onderzocht vanuit literaire bronnen.
Nog even en deze leeftijdsgroep stapt uit de veilige wereld van de basisschool, de grote wereld in. De leerlingen zullen hun eigen identiteit moeten uitbouwen en zullen zich daar steeds explicieter bewust van zijn. Waarin verschil jij van de ander en waarin wil jij verschillen van anderen? En welke gevolgen heeft dit voor de wereld en hoe de wereld tegen jou aankijkt?
Om handen en voeten te geven aan een project waarin de leerlingen zich buigen over deze vragen, hebben we als context het dagboek van Anne Frank genomen.
Wat doen de leerlingen in dit project?
Voer dit project bij voorkeur uit in de volgorde zoals de projecten in dit document gerangschikt zijn. De leerlingen maken dan eerst kennis met het hoofdthema identiteit via een gedicht van Annie M.G. Schmidt. In alle drie de opdrachten is het dagboek van Anne Frank verwerkt, maar in de eerste opdracht ´Anne Frank´ wordt het dagboek geïntroduceerd aan de hand van de stripversie van Het achterhuis. In de tweede opdracht, ´Jij bent jij en ik ben ik´, onderzoeken de leerlingen hun eigen eigenschappen en overdenken zij hoe ze zich willen ontwikkelen: wil je op iemand lijken of ben je juist op zoek naar het tegenovergestelde? In de derde opdracht ´Op weg naar´ kijken de leerlingen terug en vooruit op de weg naar volwassenheid. Dat doen ze aan de hand van Het achterhuis en het boek Naar het noorden van Koos Meinderts.
Beoogde houdingsdoelen
In dit project worden bij de introductie, oriëntatie en opdrachten kennis- en vaardigheidsdoelen benoemd. De volgende houdingsdoelen gelden voor het project in het algemeen.
De leerling:
Promotie
Het project gaat meer leven als er ook buiten de klas aandacht voor is. Denk na over manieren om het project te promoten.
Benodigdheden
Bij elke opdracht staat een opsomming van benodigdheden weergegeven. De belangrijkste zijn:
Reflectievragen
De reflectievragen bij de fases van het creatief proces kunnen tijdens en na iedere fase met de individuele leerling of de hele groep besproken worden.
2. Introductie
| Kennisdoelen | De leerling kent Annie M.G. Schmidt. |
|
Vaardigheidsdoelen |
De leerling kan beargumenteren waarom hij denkt wat er bedoeld wordt met (een deel van) het gedicht. |
Benodigdheden
Het project kan op de volgende manier worden geïntroduceerd:
Opmerking
Voeg naar eigen oordeel een woordenlijstje onder het gedicht toe:
3. Oriëntatie
| Kennisdoelen | De leerling kent een aantal thema’s die te maken hebben met ´volwassen worden´. |
| Vaardigheidsdoelen | De leerling kan een filosofisch gesprek voeren. |
Benodigdheden
Oriëntatieopdracht
Doorloop de volgende stappen:
Het filosofisch gesprek
Doorloop de volgende stappen:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
• Kan je zelf nog een thema bedenken dat bij dit gedicht past? Leg uit waarom het erbij past.
• Zijn er goede of foute antwoorden op de filosofische vragen te geven?
• Wat vind je van het gedicht?
• Zijn er ook boeken die over deze thema’s gaan? Noem er eens een? Waar gaat dat boek over?
4. Opdracht 1: Anne Frank
Belangrijke opmerking vooraf: wees je ervan bewust dat dit een literatuur-project met het thema ´Identiteit´ is, en geen geschiedenisles. Natuurlijk duid je de achtergronden van Anne Frank en haar dagboek, maar zorg ervoor dat je niet de meeste lestijd besteedt aan onderwerpen over de Tweede Wereldoorlog.
In dit project staan Anne Frank en haar dagboek centraal. We hebben voor Anne Frank gekozen omdat zij in haar dagboek heel erg mooi de verandering van meisje tot jonge vrouw laat zien (identiteit). Daarnaast was Anne erg belezen, schrijft ze in mooie taal en had ze literaire ambities. Haar dagboek, uitgegeven onder de titel Het achterhuis, behoort dan ook tot ons literaire erfgoed.
In dit project bestuderen de leerlingen passages uit Het achterhuis en maken ze een verbinding met het gedicht en de thema’s die in de introductie van het project zijn bestudeerd.
Van Het achterhuis bestaan verschillende versies. Anne Frank schreef zelf een eerste versie, puur als haar dagboek (dat ze als ´Kitty´ aanspreekt). Dit is de a-versie, die ze later zelf herschreef – de b-versie. Na de oorlog publiceerde haar vader het dagboek, de c-versie, waarbij hij uit de a- en b-versie putte, maar de seksueel getinte passages wegliet. In 1991 redigeerde Mirjam Pressler de dagboeken opnieuw, waarbij de geschrapte passages weer werden toegevoegd. In 2018 verscheen Het achterhuis in stripvorm. Voor dit project maken we gebruik van de stripversie en de versie van Mirjam Pressler.
| Kennisdoelen |
De leerling kent Anne Frank en haar dagboek Het achterhuis. |
| Vaardigheidsdoelen |
De leerling:
|
Benodigdheden
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren.
Doorloop de volgende stappen:
Bespreek de reacties kort na.
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Doorloop onderstaande stappen:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Doe de volgende opdrachten of maak een keuze:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
5. Opdracht 2: Jij bent jij en ik ben ik
In dit project maken de leerlingen kennis met de leesboekversie van Het achterhuis; enkele passages worden voorgelezen. Via het gedicht Wie is wie van Frank Eerhart worden tegenstellingen verkend. Tegenstellingen maken specifieke eigenschappen van iemands identiteit duidelijk: wat maakt jou jou en mij mij? Ook Anne Frank worstelde daarmee, bijvoorbeeld met het verschil met haar zus Margot.
| Kennisdoelen | De leerling:
|
| Vaardigheidsdoelen | De leerling:
|
Benodigdheden
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren.
Doorloop de volgende stappen:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Doorloop onderstaande stappen om het project uit te voeren:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Laat de leerlingen tweetallen maken en elkaar hun ´tegenstelling-verhaal´ voorlezen.
Herhaal dit één of twee keer en vraag dan aan de klas wie ze willen nomineren voor het mooiste (indrukwekkendste) verhaal.
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
6. Opdracht 3: Op weg naar…
De titel van het hele project is ´Ik en de boze buitenwereld´. Annie M.G. Schmidt vertelde in haar gedicht over een meisje dat op weg is naar volwassenheid. In dit project maken we kennis met Jaap, die op weg is naar Friesland en van alles over zichzelf en de buitenwereld ontdekt. En we zien hoe Anne Frank, die haar weg naar volwassenheid moest vinden in de afgesloten omgeving van het achterhuis, het talent had om haar weg heel goed te beschrijven en de karakters van de mensen om haar heen nauwkeurig te observeren.
| Kennisdoelen |
De leerling:
|
| Vaardigheidsdoelen |
De leerling:
|
Benodigdheden
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren. Aan het eind van deze opdracht staan evaluatievragen die betrekking hebben op het hele project.
Hoe laten anderen zien hoe ze ´van binnen zijn´ (identiteit) in dagelijkse situaties? Anne Frank onderzoekt dit en schrijft in het dagboek over observaties van haar tafelgenoten tijdens het eten.
Doorloop onderstaande stappen:
Hoe komt het dat het in dit verhaal vooral over negatieve dingen gaat?
We zoomen uit naar een ander boek. Dat doen we omdat literatuur en het thema ´Identiteit´ centraal staan in dit project, en niet de geschiedenis van Anne Frank. We gaan niet te ver van de context van de Tweede Wereldoorlog, vandaar de keuze voor het boek Naar het noorden van de Haagse auteur Koos Meinderts. Het boek beschrijft de tocht van kinderen uit het westen van het land naar Friesland en hun verblijf daar, omdat er in het westen te weinig te eten is aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Zonder hun ouders moeten de kinderen zich opeens volwassener gaan gedragen en worden ze geconfronteerd met hun eigen en andermans identiteit in hun nieuwe omgeving.
Doorloop de volgende stappen:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Geef de leerlingen de opdracht om, net als Anne Frank, een dag uit hun leven te beschrijven in hun ´dagboek van één dag´ en daarbij een bespiegeling te geven van hun gevoelens: wat vind je leuk, stom, et cetera. Vertel er meteen bij dat dit dagboekverhaaltje niet klassikaal wordt voorgelezen, dat ze het zelfs niet aan jou als leerkracht hoeven te laten lezen (mag wel natuurlijk), maar dat ze zelf gaan kiezen aan welke klasgenoot ze het willen laten lezen. Laat de tweetallen in rust over hun dagboeknotities praten en hun gevoelens delen. Maak ook afspraken over wat er door de toehoorder aan anderen over verteld mag worden (in principe niets).
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Bespreek met de leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen.
Jouw schakel voor kunst en cultuur op school en in de vrije tijd