Wij maken gebruik van cookies op deze website. We gebruiken deze om het gebruik van de website te analyseren, het gebruiksgemak te verbeteren en voor gerichte online advertenties. Door op 'Cookies accepteren' te klikken, geef je hier toestemming voor. We verzamelen géén persoonlijke gegevens. Meer weten? Check dan onzecookies pagina.
Den Haag is de Hofstad. De leerlingen ontdekken waarom. Waaraan kun je zien dat de koning hier woont en werkt, en dat zijn voorvaderen dat ook al eeuwenlang deden? Stap voor stap ontdekken de leerlingen meer over de koninklijke familie en Den Haag als Hofstad. De koning en zijn voorgangers zijn overal te vinden. Op schilderijen en foto’ s, beelden en munten. In de stad zie je de paleizen en op Prinsjesdag de koets. Zo leren de leerlingen de stad en haar koninklijke familie met hun paleizen beter kennen. Ze ontwerpen een nieuwe munt. Voor prinses Amalia. Of toch liever voor zichzelf? Ze ontwerpen ook meteen een nieuw paleis voor haar en bedenken een nieuwe koets. Een koninklijk project.
Welkom! Je gaat in de klas werken met het lesmateriaal van Cultuuronderwijs op zijn Haags. Voor je aan de slag gaat leggen we je uit hoe je dit project tot een succes kunt maken.
Samen ontdekken Onze cultuurlessen zijn gebaseerd op de didactiek van procesmatig werken, de leerlingen doorlopen hierbij een creatief proces. Zij worden zich bewuster van zichzelf, hun omgeving en ontdekken op een speelse manier hun creatieve vermogen. Met als kern dat je als leerkracht samen met de leerlingen beleeft, beschouwt, verbeeldt, bedenkt en maakt.
Houdingsdoelen Bij de introductie, oriëntatie en opdrachten worden kennisdoelen en vaardigheidsdoelen benoemd. Onderstaande houdingsdoelen gelden in het algemeen:
De leerling toont zich nieuwsgierig en proactief.
De leerling kan positief-kritisch reflecteren op eigen werk en op dat van anderen.
Overleg en deel je plannen met de icc’er of je cultuurcoach.
Wij adviseren je het hele project van tevoren door te lezen om je goed voor te bereiden en de mogelijkheden te ontdekken die het project biedt.
Je kunt het lesmateriaal ook downloaden en printen. Gebruik het smartboard voor het beeldmateriaal.
Als richtlijn adviseren wij voor het doorlopen van het creatief proces in het hele project, zes tot acht lesmomenten in te plannen. Alle projecten hebben een introductie, oriëntatie en drie opdrachten. Je kunt ervoor kiezen het lesmateriaal aan te passen naar eigen wensen.
Iedere opdracht heeft dezelfde opbouw: onderzoeken, uitvoeren en presenteren. De reflectievragen kunnen tijdens en na iedere fase van het creatief proces met de individuele leerling of de hele groep besproken worden.
Nodig eens een Kunstenaar in de klas uit. Die kan levendig en beeldend over het beroep vertellen dat past bij dit project. Het gerelateerde aanbod bij dit project vind je op onze site.
Een bezoek aan een voorstelling, tentoonstelling of vaste collectie in een Haagse culturele instelling is ook van grote meerwaarde. Zie VONK voor het actuele aanbod.
Bedenk ook van tevoren bij welke onderdelen je ouders kunt of wilt inschakelen. Het project gaat meer leven als er ook buiten de klas aandacht voor is.
Maak foto’s of filmpjes van de diverse presentatiemomenten en deel deze via de schoolwebsite, klassenapp of andere kanalen.
Project specifieke informatie
Over dit project Den Haag is de Hofstad. Maar wat houdt dat nou in, waaraan kun je zien dat de koning hier woont en werkt, en dat zijn voorvaderen dat ook al eeuwen deden? Stap voor stap ontdekken de leerlingen meer over de koninklijke familie en Den Haag Hofstad via schilderijen, beelden, munten, paleizen en koetsen. Ze ontwerpen een nieuwe munt voor Amalia, maken een nieuw paleis voor haar en bedenken ook een nieuwe koets.
Doelen Er worden twee hoofddoelen geformuleerd die specifiek zijn voor het hele project. De doelen zijn op het gebied van kennis en vaardigheden. Aan het eind van het project worden deze doelen met behulp van de succescriteria geëvalueerd op het gebied van zelfregulering: de leerling kijkt terug en blikt vooruit.
Reflecteren De reflectievragen bij de verschillende fases van het creatief proces kunnen tijdens en na iedere fase met de individuele leerling of de hele groep besproken worden. Zie ook de hand-out: Rollen van de leerkracht.
Algemene benodigdheden Bij elke opdracht staat een opsomming van benodigdheden weergegeven.
2. Introductie
Hoofddoel kennis
De leerling legt uit wat het betekent dat Den Haag de Hofstad is.
Hoofddoel vaardigheid
De leerling geeft vorm aan een nieuwe munt, een koninklijke kamer en een koets voor de koninklijke familie.
Benodigdheden
digibord
Aan de slag in de klas
Het project kan als volgt geïntroduceerd worden:
Koninklijk bij naam
Schrijf groot op het digibord: DEN HAAG HOFSTAD Bespreek met de leerlingen:
Wat staat hier?
Waarom wordt Den Haag ook wel hofstad genoemd?
Wat is een hof eigenlijk?
Schrijf dan groot op het bord het woord KONING. Laat de leerlingen benoemen wat er bij dit woord bij hen opkomt. Dit kan van alles zijn: kroon, paleis, blauw, etc.
Schrijf de woorden ‘Blauw bloed’ erbij. Toon vervolgens de Schooltv-video ‘waarom daarom’: Waarom hebben koningen en mensen van adel blauw bloed? Bespreek dit kort na: wat hebben de leerlingen onthouden? Heeft onze koning echt blauw bloed?
Hofstad Den Haag
Laat diverse afbeeldingen zien van koninklijke plekken of gebeurtenissen in de stad Den Haag:
Vraag de leerlingen wat zij zien. Alle foto’s hebben te maken met de koning en de koninklijke familie, en zijn genomen in Den Haag. De koning woont met zijn gezin in Den Haag en heeft in de stad zijn werkpaleis. Den Haag wordt dan ook niet voor niets ‘hofstad’ genoemd; de stad waar de koning woont en zijn hof houdt. Kennen de leerlingen nog meer koninklijke plekken?
Vraag de leerlingen in tweetallen één aspect uit te kiezen dat volgens hen het aller koninklijkst is: kroon, staf, mooi pak, netjes eten? De leerlingen die dat willen, mogen uitbeelden wat ze voor allerkoninklijks hebben gekozen, de andere leerlingen mogen raden wat bedoeld wordt.
3. Oriëntatie
Benodigdheden
digibord
accessoires voor ‘tableau vivant’
Aan de slag in de klas
Het filosofisch gesprek
Voer naar aanleiding van de introductie een filosofisch gesprek.
Stel hierbij (een aantal van) onderstaande vragen:
Als je in een hofstad woont ben je dan ook koninklijk?
Als de koning naar Zoetermeer verhuist, is Den Haag dan geen hofstad meer en Zoetermeer wel?
Kan een koning ook in een gewoon huis wonen? Is de stad dan nog steeds een hofstad?
Oriëntatieopdracht
Voer onderstaande opdrachten uit of maak een keuze.
De Kroon van de koning
Toon het eerste fragment (tot 1 minuut) van de Schooltv-video Waarom heeft onze koning geen kroon op. In dit fragment van Studio Snugger wordt beweerd dat onze koning een nep-koning is, omdat hij nooit een kroon draagt. Stop het fragment op het moment dat de presentator vraagt of dit Snugger (waar) of Kletspraat (onzin) is. Bespreek de ideeën van de leerlingen met elkaar: wel of niet waar?
Laat vervolgens de rest van de video zien, waarin wordt uitgelegd waarom het kletspraat is.
Koninklijk tafereel Bespreek met de leerlingen: waaraan kan je zien dat iemand een echte koning of koningin is? Kleding, houding, sieraden, hofhouding? Maak vervolgens samen met de leerlingen een tableau vivant, waarbij iedereen iemand van het paleis uitbeeldt: de koning en koningin natuurlijk, de prinsessen, maar ook de kok, butler, de koninklijke wc-papier-vervanger, etc. Tip: gebruik eventueel rekwisieten en of ‘kostuums’. Maak er een koninklijke klassenfoto van. Zie ook toolbox theater, tableau vivant
Succescriterium
Bespreek met de leerlingen de opdracht(en): welke onderwerpen gaan zij onderzoeken de komende les of tijd? Formuleer vanuit het filosofisch gesprek en/of de oriëntatie-opdracht, samen met de leerlingen, een succescriterium waaraan zij werken. Een voorbeeld van een succescriterium bij dit project kan zijn:
De leerling ontwerpt een nieuwe koninklijke munt, een paleis-interieur en een alternatief voor de Gouden Koets.
4. Opdracht: De koning in beeld
In deze opdracht ontdekken de leerlingen waarom Willem-Alexander koning is geworden. We komen de (afbeelding van) de koning overal tegen: op schilderijen, foto’s, beelden en zelfs op blikken trommeltjes. Dit is geen uitzondering: er worden al eeuwen schilderijen en beelden van koningen en keizers gemaakt. Waarom is dat? En waarom zien we hem en zijn voorouders zelfs op ons geld staan? Aan de hand van munten door de tijd heen ontdekken de leerlingen meer over de familie van de koning, en ontwerpen ze uiteindelijk zelf een munt voor ‘Koningin Amalia’.
Subdoel kennis
De leerling legt uit waarom koningen en koninginnen van oudsher op munten, portretten en memorabilia worden afgebeeld.
Subdoel vaardigheid
De leerling ontwerpt een nieuwe munt voor prinses Amalia of voor zichzelf.
Hoe vindt Willem-Alexander het, denk je, om koning te zijn? En Máxima koningin? En de prinsesjes?
Waaraan zie of merk je dat?
Wat is het leukste van koning zijn, denk je? En het minst leuke? Hoe zou jij het vinden om koning of koningin te zijn?
Kijk, de koning!
Kop of munt Koningen en koninginnen zijn al heel lang op geld, op munten, te zien. Dat gebeurde al bij de oude Romeinen, ruim 2000 jaar geleden. Vroeger was een koning of keizer het middelpunt van het land. Hij bezat alle macht en besliste over alles en iedereen. Hij was vaak ook de enige die munten mocht maken. Vandaar dat zijn hoofd op de munt van het land te zien was. Die gewoonte hebben we nu nog steeds.
Laat een aantal voorbeelden van (oude) munten zien (werkblad 3). Op elke munt is te zien om welke keizer, koning of koningin het gaat (in chronologische volgorde):
Keizer Hadrianus
Koning Willem I
Koning Willem II
Koning Willen III
Koningin Wilhelmina
Koningin Juliana
Koningin Beatrix
Koning Willem-Alexander
Bespreek de munten:
Wat valt de leerlingen op?
Wat vinden ze mooi of juist niet mooi?
Welke koning is van het meest lang geleden denk je? En welke koning komt erna?
Kunnen de leerlingen de munten in chronologische volgorde leggen?
Tip: I, II en III bij de Willems verraadt al een bepaalde volgorde.
De munten laten eigenlijk heel mooi de familie van onze koning zien. Je kunt met de munten steeds verder terug in de tijd kijken: wie is zijn moeder, zijn oma, zijn overgrootvader, etc.
Laat de leerlingen bedenken waar je nog meer afbeeldingen van de koning en koningin vindt. Denk aan voorwerpen, in gebouwen, in de stad.
De koning op een blikje Toon de afbeeldingen van de koning op voorwerpen (bijlage 1). De koning is zó bekend, dat je hem overal ziet. Wat zien de leerlingen? Waar zien ze de koning misschien nog wel eens meer op afgebeeld?
Koningsportretten Vertel: keizers, koningen en koninginnen worden al eeuwen geschilderd. Nu kan er ook een mooie foto van de koning gemaakt worden, maar vroeger bestonden er nog geen foto’s en was een schilderij de enige manier om iemand te kunnen afbeelden. Als je ver van het paleis woonde en je de koning nooit in het echt kon zien, dan hielp bijvoorbeeld een schilderij in het stadhuis dichtbij wel een beetje.
Laat een paar voorbeelden zien van schilderijen van onze stadhouders (de voorouders van onze koning werden geen koningen genoemd, maar waren wel van dezelfde familie en woonden bijna allemaal in Den Haag), koningen en koninginnen (bijlage 2) van de 16de-eeuwse Willem van Oranje tot koningin Beatrix). Bespreek met de leerlingen: wat zijn verschillen en overeenkomsten?
Uitvoeren
Koninklijke munten
Frottage
Geef de leerlingen een munt met de koning, en indien mogelijk ook een munt met koningin Beatrix erop. Laat hen de munten doordrukken door er een vel papier op te leggen en hier met een potlood overheen te krassen. Dit wordt frottage genoemd.
Een munt voor Amalia Hoe zou een munt eruitzien als Amalia eenmaal koningin is? Vraag de leerlingen een (fantasie) munt te ontwerpen voor koningin Amalia op A5-formaat. Help de leerlingen op weg aan de hand van bijvoorbeeld de volgende vragen:
Hoe zou je haar willen afbeelden? En met welke voorwerpen?
Heeft ze een kroon?
Welke kleuren gebruik je?
Hoe groot is de munt? Van welk materiaal?
Wat voor geldwaarde heeft de munt?
Gebruik een techniek naar keuze, denk aan: collage, tekening, of een combinatie.
Alternatief: Stel dat jij later koning of koningin wordt: hoe zou jouw munt er dan uitzien? Vraag de leerlingen een munt voor zichzelf te ontwerpen.
Presenteren
Stel met alle ontworpen munten een poster samen: bevestig alle munten samen met de leerlingen op één groot vel, waarbij je met elkaar bespreekt wat een mooie compositie is. Zijn er bijvoorbeeld groepjes te vormen, zoals op kleur, manier van werken, vorm, etc.? Hang de poster op een mooie plek in de klas.
Reflecteren
Reflectie subdoelen
Waarom heb je gekozen voor deze afbeelding op jouw munt?
Reflectie proces
Voor wie zou je ook een munt willen ontwerpen?
5. Opdracht: Een (nieuw) paleis voor de koning
In deze opdracht maken de leerlingen kennis met enkele Haagse koninklijke (maar ook niet-koninklijke) paleizen. Waar gebruikt de koning de paleizen voor, is dat altijd zo geweest, wat voor ruimtes heeft zo’n paleis allemaal? Vervolgens bouwen de leerlingen samen een nieuw Haags paleis voor de koning, waarbij iedere leerling een eigen kamer voor zijn rekening neemt.
Subdoel kennis
De leerling legt uit dat er verschillende soorten paleizen in Den Haag staan die elk op een andere manier gebruikt worden.
Subdoel vaardigheid
De leerling ontwerpt met diverse materialen een eigen interieur voor een koninklijke kamer.
Benodigdheden
voor elke leerling een oude lege schoenendoos
divers materiaal om een ‘kamer’ in te richten: karton, oude tijdschriften, stiften, verf, watjes, kurken, etc.
scharen en lijm
Aan de slag in de klas
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren.
Hebben de leerlingen één van deze paleizen wel eens in het echt gezien?
Zou je er echt in kunnen wonen?
Wat vinden ze mooi of niet zo mooi aan deze paleizen?
Een stad vol paleizen Bespreek met de leerlingen: In Den Haag staan best veel paleizen. Sommige worden nog steeds als paleis gebruikt (bijvoorbeeld Paleis Huis ten Bosch), andere zijn inmiddels iets anders geworden (bijvoorbeeld een museum, zoals Escher het Paleis - Paleis Lange Voorhout). Sommige paleizen waren of zijn van de koninklijke familie, andere van bijvoorbeeld een rijke belangrijke heer (het Mauritshuis).
Bespreek of de leerlingen misschien een Haags paleis kunnen noemen.
Wat maakt zo’n gebouw een paleis, volgens de leerlingen?
In welk paleis zouden zij wel willen wonen?
Welke overeenkomsten en verschillen zijn er met de fantasiepaleizen?
Een paleis van binnen We kunnen bij sommige paleizen ook even binnen gluren… Bekijk een van de Haagse paleizen vanbinnen, bijvoorbeeld via Google/afbeeldingen, via de volgende video’s of via Google Streetview:
Een koninklijke kamer Bespreek met de leerlingen het volgende. Stel: Amalia wil een eigen/nieuw paleis, want ze gaat op zichzelf wonen en haar ouders blijven in Huis ten Bosch. De leerlingen mogen in tweetallen één van de kamers voor haar verzinnen en maken/inrichten. Hoe zouden die kamers er uitzien? Laat elke leerling een schets maken van hun eerste ideeën.
Geef de leerlingen vervolgens de opdracht hun kamer in 3D uit te werken. Verzamel van tevoren lege schoenendozen of vraag de leerlingen allemaal een lege schoenendoos van thuis mee te nemen. Met karton, oude tijdschriften, stiften, verf, watjes, kurken, etc. richten de leerlingen een nieuwe kamer voor prinses Amalia in. De doos wordt op zijn kant gezet, zodat je als het ware van één kant de kamer inkijkt.
Bespreek met de leerlingen:
Waar dient de ruimte voor? Keuken, slaapkamer, speelkamer, stal, garage, iets anders?
Maak je het een heel nette kamer, of eentje vol fantasie?
Waar is de kamer? Op de begane grond, zolder, eerste verdieping?
Presenteren
Volg onderstaande stappen om het project te presenteren:
Stapel samen met de leerlingen alle dozen tot een nieuw gebouw.
Hoeveel verdiepingen heeft dit paleis?
Welke kamers moeten juist wel of juist niet naast elkaar?
Nodig andere klassen en/ of ouders uit om naar het nieuwe Haagse paleis van prinses Amalia te komen kijken.
Maak een foto van het nieuwe paleis en stuur dit naar prinses Amalia: Paleis Noordeinde T.a.v. Prinses Amalia Postbus 30412 2500 GK Den Haag
Reflecteren
Reflectie subdoelen
Wat zou prinses Amalia het mooist vinden aan jouw koninklijke kamer?
Reflectie proces
Welke koninklijke kamer zou je nog meer willen ontwerpen?
6. Opdracht: Koninklijke koets
In deze opdracht staat de Gouden Koets centraal. Waarom rijdt de koning in deze koets, en hoe oud is de koets eigenlijk? Wat valt er allemaal op en aan te ontdekken? Vervolgens maken de leerlingen zelf een nieuwe koets voor de koning.
Subdoel kennis
De leerling legt uit dat de Gouden Koets een vervoersmiddel is (geweest) voor het koningshuis op speciale gelegenheden.
Subdoel vaardigheid
De leerling ontwerpt een nieuwe koninklijke koets met aandacht voor kleur, materiaal en decoratie.
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren. Aan het eind van deze opdracht staan evaluatievragen die betrekking hebben op het hele project.
Onderzoek
Van koetsen en paarden
Bespreek met de leerlingen: Welke vervoersmiddelen kun je nemen als je ver moet reizen? (Fiets, auto, trein, vliegtuig, etc.) Hoe reisden de mensen toen er nog geen auto of trein bestond? (Te voet, te paard, met een schip. Of met een koets.) Koetsen bestonden er in allerlei soorten en maten; eenvoudig, met maar één paard ervoor, of heel mooi versierd en groot, met veel meer paarden. Hoe belangrijker je was, hoe meer paarden je voor je koets mocht spannen. Toon een paar voorbeelden.
Toon een afbeelding van de Gouden Koets en vertel: De koning is en was natuurlijk heel belangrijk, en heeft dan ook als enige wel acht paarden voor zijn koets. En hij heeft een heel speciale koets, die hij bij heel speciale gelegenheden gebruikt. Wie weet hoe deze koets heet? En op welke speciale dag rijdt de koets vooral?
Gouden Koets De Gouden Koets wordt al meer dan 120 jaar gebruikt door de koning of koningin, bij heel speciale gelegenheden. Koningin Wilhelmina kreeg de koets cadeau van de inwoners van Amsterdam, toen zij koningin werd.
Deze Gouden Koets is niet helemaal van goud gemaakt, maar van hout, met een laagje bladgoud eroverheen. Hij is helemaal versierd.
Óf gebruik werkblad 5; geef iedere leerling een werkblad en laat de leerlingen de koets zelf goed bestuderen. Wat zien ze, wat valt ze op? Laat hen indien mogelijk eenvoudige aantekeningen maken op het blad (bijv. ‘zon’, en ‘kroon’).
Bespreek deze activiteit kort na aan de hand van de reflectievragen.
Wist je dat … … de Gouden Koets in restauratie is (geweest) en op Prinsjesdag is vervangen door de Glazen Koets? … dat er op dit moment van schrijven zelfs sprake van is dat de Gouden Koets naar het museum gaat en niet meer gebruikt gaat worden? … koningin Wilhelmina graag in de koets wilde staan en dat de koets daarom een beetje vreemd gebogen dak heeft? … de koets ook wel ‘de kwartjeskoets’ wordt genoemd, omdat hij met dubbeltjes en kwartjes van de Amsterdammers bij elkaar gebracht is?
Uitvoeren
Een nieuwe koets voor de koning De koning heeft niet alleen een Gouden Koets, maar bijvoorbeeld ook een Glazen Koets, ook heel bijzonder. Laat de afbeelding zien.
Maar stel nou, dat de koning niet blij zou zijn met de Glazen Koets. En hij kan de Gouden Koets even niet gebruiken omdat deze wordt opgeknapt. Wat voor koets zou dan bij hem passen?
Geef de leerlingen (in kleine groepjes) de opdracht een nieuwe koets voor de koning te ontwerpen. Vraag hen na te denken over kleur, materiaal en decoratie. Staan er paarden voor, of beweegt de koets anders voort? En kun je goed zien dat het een koets voor de Nederlandse koning is? Is het een typisch Haagse koets?
De koets kan ontworpen worden met een tekening, of in 3D uitgevoerd worden met klei of kosteloos materiaal.
Presenteren
Stel alle koetsen achter elkaar op en maak zo een indrukwekkende koninklijke stoet. Vraag de leerlingen ieder kort iets over hun eigen koets te vertellen.
Reflecteren
Reflectie subdoelen
Welke koets is het meest koninklijk?
Evalueren
Bespreek met de leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen:
Waaraan kun je zien dat Den Haag een koninklijke stad is?
Past het bij Den Haag om Hofstad te zijn?
Welke stukje koninklijk Den Haag vind jij het mooiste?
Wat zou je nog wel meer voor de koning willen ontwerpen, behalve een kamer en een koets?
Eindreflectie: zelfregulatie terugkijkend
Welk ontwerp past het beste bij de hofstad en zou daarom in het echt uitgevoerd moeten worden?
Eindreflectie: zelfregulatie vooruitkijkend
Wat zou je nog meer voor het koningshuis willen ontwerpen?