Verhalen, Groep 5-6
De leerlingen maken kennis met verschillende manieren om verhalen te vertellen. We duiken in het boek Lampje van Annet Schaap; het heeft een magische sfeer en vertelt een sprookjesachtig avontuur. Het verhaal gaat, net als veel sprookjes, over dapperheid en meer kunnen dan je ooit had gedacht. De oriëntatie start bij de vuurtoren van Scheveningen. De vuurtoren vormt een goed vertrekpunt voor een filosofische bespiegeling en het bestuderen en bespreken van een gedicht. Wanneer is ´licht in de duisternis´ belangrijk? In de opdrachten leven de leerlingen zich in de situatie en het karakter van de hoofdpersoon Emilia, oftewel Lampje, in. De leerling weet wat er bedoeld wordt met (karakter)eigenschappen en kan hier voorbeelden van geven. De schrijfster van Lampje is ook illustrator – we maken kennis met haar en het beroep van illustrator.
1. Informatie voor de leerkracht
Welkom!
Je gaat in de klas werken met het lesmateriaal van Cultuuronderwijs op zijn Haags. Voor je aan de slag gaat leggen we je uit hoe je dit project tot een succes kunt maken.
Samen ontdekken
Onze cultuurlessen zijn gebaseerd op de didactiek van procesmatig werken, de leerlingen doorlopen hierbij een creatief proces. Zij worden zich bewuster van zichzelf, hun omgeving en ontdekken op een speelse manier hun creatieve vermogen. Met als kern dat je als leerkracht samen met de leerlingen beleeft, beschouwt, verbeeldt, bedenkt en maakt.
Houdingsdoelen
Bij de introductie, oriëntatie en opdrachten worden kennisdoelen en vaardigheidsdoelen benoemd. Onderstaande houdingsdoelen gelden in het algemeen:
Tips en aanbevelingen
Over dit project
De introductie/oriëntatie start bij de vuurtoren van Scheveningen. De vuurtoren vormt een goed vertrekpunt voor een filosofische bespiegeling en close reading van een gedicht.
Voorafgaand aan opdracht 1 lees je het eerste hoofdstuk uit Lampje voor. In de opdracht leven de leerlingen zich in de situatie en het karakter in van de hoofdpersoon Emilia, oftewel Lampje, in.
Voorafgaand aan opdracht 2 lees je hoofdstukken 2, 3 en 4 voor. Hierin ontdekken we dat er in Het Zwarte Huis niet een monster, maar een bijzondere jongen woont, Edward genaamd. De opdrachten in deze les spitsen zich op Edward toe.
Voorafgaand aan opdracht 3 lees je eerst het boek uit. De schrijfster, Annet Schaap, is ook illustrator – we maken verder kennis met haar en het beroep van illustrator.
Taalonderwijs
Wil je woorden uit dit project koppelen aan taalonderwijs? Raadpleeg dan de begrippenlijst.
Benodigdheden
Bij elke opdracht staat een opsomming van benodigdheden weergegeven.
2. Introductie
|
Kennisdoel |
De leerling weet wat een vuurtoren is en weet dat er vuurtorenwachters in de vuurtoren wonen/gewoond hebben. |
|
Vaardigheidsdoel |
De leerling kan zelfstandig een informatieve tekst lezen. |
Benodigdheden
Aan de slag in de klas
Vertel dat jullie de komende periode aan de slag gaan met een boek over een meisje dat in een vuurtoren woont. Waar staat eigenlijk een vuurtoren in onze omgeving? Laat de leerlingen vertellen.
Laten we die vuurtoren eens bestuderen. Deel het werkblad met daarop de tekst over de vuurtoren van Scheveningen uit. Laat de tekst lezen en praat er met de klas over.
3. Oriëntatie
|
Kennisdoelen |
De leerling kent het beroep van vuurtorenwachter en leeft zich in dat beroep in. |
|
Vaardigheidsdoelen |
De leerling:
|
Benodigdheden
Het filosofisch gesprek
Voer naar aanleiding van de introductie een filosofisch gesprek. Stel hierbij (een aantal van) onderstaande vragen:
Doorloop onderstaande stappen.
Deel het werkblad met het gedicht Vuurtoren van Bart Moeyaert uit.
Reflectievragen
4. Opdracht 1: Emilia
In opdracht 1 lees je het eerste hoofdstuk uit Lampje voor. De leerlingen maken kennis met Emilia, oftewel Lampje. Ze leven zich in de situatie en het karakter van de hoofdpersoon in.
|
Kennisdoelen |
De leerling:
|
|
Vaardigheidsdoelen |
De leerling:
|
Benodigdheden
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren.
Nadat je hoofdstuk 1 hebt voorgelezen, vertel je dat je het met de klas straks wilt hebben over de hoofdpersoon, Lampje. Maar eerst heb je een gedicht voor de leerlingen.
Deel het werkblad met het gedicht van Riekus Waskowsky uit.
Laat het gedicht in stilte voorbereiden en laat het vervolgens door enkele leerlingen ´mooi voorlezen´.
Vraag vervolgens:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Verdeel de klas in groepjes van vier leerlingen. Geef ieder groepje een placemat.
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Optie 1
Laat binnen elk groepje één ´Lampje´ kiezen en één leerling die juffrouw Amalia of vader Augustus speelt.
Kijk- en bespreekvragen:
Optie 2
Een toneelopdracht met meer structuur.
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
5. Opdracht 2: Edward
Lees hoofdstukken 2, 3 en 4 voor uit het boek. Hierin ontdekken we dat er in Het Zwarte Huis niet een monster, maar een bijzondere jongen woont die Edward heet. De opdrachten in deze les spitsen zich op Edward toe.
| Kennisdoelen |
De leerling weet voor welke onmogelijke opgave Edward gesteld wordt in het verhaal en tot welke dilemma’s dat leidt. |
| Vaardigheidsdoelen |
De leerling kan het beeld dat hij zich in zijn hoofd heeft gevormd n.a.v. een verhaal zonder tekening, omzetten in een schilderij |
Benodigdheden
Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren en presenteren.
Nadat je hoofdstukken 2, 3 en 4 hebt voorgelezen, vertel je dat je het met de klas straks wilt hebben over Edward, het vreemde jongetje uit Het Zwarte Huis, maar dat je eerst een gedicht voor de leerlingen hebt. Deel het werkblad met het gedicht van Ed Franck uit.
Laat het gedicht stil voorbereiden en laat het vervolgens door enkele leerlingen ´mooi voorlezen´.
Vraag vervolgens:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Edward, de jongen die zich steeds onder het bed verstopt. Wat is zijn probleem? Hoe ziet Edward er eigenlijk uit? Lampje noemt hem ´vis´. In het verhaal beschrijft schrijfster Annet Schaap Edward niet precies. Dat doet ze om de spanning naar het slot van het boek op te bouwen, als blijkt dat Edward een zeemeerman is. (Verklap dit nog niet aan de leerlingen.)
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Hang de tekeningen op een bespreek ze:
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
6. Opdracht 3: Annet
Lees hoofdstukken 5 en 6 voor. De schrijfster, Annet Schaap, is ook illustrator – we maken verder kennis met haar. Optioneel zijn de opdrachten waarmee je terug zou kunnen kijken op het boek en het verhaal.
|
Kennisdoel |
De leerling ervaart welke dingen en mensen hem dierbaar zijn en niet kan missen. |
|
Vaardigheidsdoelen |
De leerling:
|
Benodigdheden
Lees de resterende hoofdstukken van het boek voor. Maak daarna een keus uit de onderstaande opdrachten.
Vertel dat Annet Schaap, de schrijfster van het boek Lampje, eigenlijk ook een kinderboekenillustrator is. Lampje is het eerste boek dat ze heeft geschreven én zelf geïllustreerd.
Deel het werkblad met het gedicht uit en vertel dat het gedicht gaat over tekenen én schrijven. Laat de leerlingen het gedicht zelf lezen en op zoek gaan naar de betekenis over schrijven en tekenen.
Praat met de leerlingen over het gedicht:
Heeft Annet Schaap de illustraties meteen gemaakt terwijl ze het boek schreef?
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
In het begin van het boek, nog voordat het verhaal over Lampje begint, heeft Annet Schaap een klein stukje uit een ander boek overgenomen (lees voor).
Laat nu de leerlingen een met ecoline ingekleurde tekening maken (in de stijl van Annet Schaap), die de sfeer van het boek goed laat zien.
Laat het filmpje zien over de die Annet Schaap met haar muzikale vriendin Frederike de Winter heeft gemaakt over Lampje.
Waaraan kunnen de leerlingen de sprookjesachtige sfeer in deze vertelvoorstelling herkennen?
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
De leerlingen presenteren hun tekeningen en vertellen er hun beleving bij. Laat de leerlingen vragen stellen aan elkaar: wat zorgt ervoor dat de tekening de sfeer van het boek goed laat zien?
In het boek staan niet zoveel tekeningen. Achteraf heeft Annet Schaap extra tekeningen gemaakt bij het boek. Deze tekeningen kun je vinden op haar website. Presenteer de tekeningen en vraag aan de leerlingen of zij, bij het luisteren naar het boek, ongeveer dezelfde voorstelling hadden. Als het anders was, wat hadden zij in hun hoofd?
Optie: Laat als afsluiting van het project de Klokhuis-aflevering over Annet Schaap zien (15 min.).
Reflectievragen die je kunt stellen tijdens het werken aan de opdracht en/of erna
Opties afsluiting boek
Overweeg als extra activiteit nog eens op het boek als geheel terug te kijken.
Optie 1
Het gedicht Aquarel eindigt met de constatering dat ´alles over liefde gaat´.
Laat de leerlingen onderzoeken hoe het zit met de liefde tussen Lampje en haar vader en Edward en zijn vader. Kies of je dit individueel laat doen of in kleine groepjes.
Optie 2
Op de achterflap van het boek staat dat het boek ´vooral gaat over dapper zijn en meer kunnen dan je ooit had gedacht.´
Laat de leerlingen een betoog schrijven waarin ze beschrijven waarom Lampje écht dapper is.
Jouw schakel voor kunst en cultuur op school en in de vrije tijd